Ãaëèía Ãaéäaé
Ïîì’ÿíóëè Âañèëÿ Ãaéäaÿ ³ Aíaòîë³ÿ Æóê³âñüêîãî
â Êè¿âñüê³é øêîë³
Ía ñâ³òëèí³, ÿêó ïîì³ùóºìî ðÿäîì, áóäèíîê â Êèºâ³, ÿêèé ³ â 1942, ³ íèí³ âèãëÿäaº îäíaêîâ³ñ³íüêî. Òóò ïåðåáóâaâ øòaá Ïîõ³äíèõ ãðóï ÎÓÍ ³ ñaìå òóò ñîòíèê Êaáaéäa (Aíaòîë³é Æóê³âñüêèé) ïðèéíÿâ "ñëóæèòè Óêða¿í³" 17-ð³÷íîãî Âañèëÿ Ãaéäaÿ… ² îò ÷åðåç 45 ðîê³â öåé çí³ìîê çðîáèâ Âañèëü Ãaéäaé, æèâó÷è â Óêða¿í³, ³ â³äïðaâèâ éîãî ñâîºìó øaíîâíîìó ñîòíèêó Êaáaéä³ â Aâñòðaë³þ.
Âæå íåìaº ñåðåä íañ öèõ ïîëóì’ÿíèõ âîÿê³â ça âîëþ Óêða¿íè, aëå ïaì’ÿòíèêîì ¿õíüî¿ ìîëîäîñòè ñòî¿òü ³ äîñ³ öåé êðañíîìîâíèé áóäèíîê, íåïîäaë³ê ÿêîãî â³äêðèëañÿ ïåðøa â Êèºâ³ ã³ìíaç³ÿ „Aêaäåì³ÿ" ï³ä ïaòðîíaòîì Íaö³îíaëüíî¿ Aêaäå쳿 Íaóê Óêða¿íè. ² ó ïåðøèé íaâ÷aëüíèé ð³ê øêîëÿð³ ö³º¿ ã³ìa糿 ³ ó÷í³ øêîëè ñåëa Ãîðåíè÷³, äå íaðîäèâñÿ ³ æèâ îñòaíí³ ðîêè Âañèëü Ãaéäaé, – ïðîâåëè ðaçîì óí³êaëüíèé óðîê ïaì’ÿò³.
Ía ó÷í³âñüêîìó ñòîë³ ïîðòðåòè Âañèëÿ Ãaéäaÿ ³ Aíaòîë³ÿ Æóê³âñüêîãî… Ó÷åíü 3-a êëÿñè êè¿âñüêî¿ ã³ìía糿 Ñaøêî Ñòð³ëü÷óê ïðîìîâèâ „Îò÷å íaø" ³ çaïaëèâ ñâ³÷å÷êó… ² ðîçïî÷aâñÿ óðîê, ía ÿêîìó ä³òêè ãîâîðèëè âëañíå ñêëaäåíèìè â³ðøaìè ïðî òå, ùî ñâÿòå ³ íaéäîðîæ÷å êîæíîìó óêða¿íöåâ³…
×åðâîía êaëèía
íåía÷å ä³â÷èía
Ñòî¿òü á³ëÿ òèíó
 îñ³íí³é êðañ³.
Ía í³é íaìèñòèíêè,
×åðâîí³ ïåðëèíêè,
Âñì³õaþòüñÿ ñîíöþ é ìåí³…
Öåé â³ðøèê Aíäð³éêî Ùóð, ó÷åíü 3-á êëÿñè ñåëa Ãîðåíè÷³, ïîäaðóâaâ ñâî¿ì êè¿âñüêèì îäíîë³òêaì â óìîâí³é ïðèñóòíîñò³ ëþäåé, ÿê³ âèñëîâëþâaëè ö³ ïî÷óòòÿ íå ñëîâaìè, a ñâî¿ìè æèòòÿìè ³ ñïðaâaìè… Òaê øêîäa áóëî, ùî ça æèòòÿ âîíè íå áa÷èëè ³ íå ÷óëè îö³º¿ ëañêaâî¿ äèòÿ÷î¿ ìîâè, ö³ëêîâèòî aäðåñîâaíî¿ ¿ì, Âañèëþ Ãaéäaþ ³ Aíaòîë³þ Æóê³âñüêîìó…
Òèì÷añîì â÷èòåë³ Ðîçaë³ÿ Ìèõaéë³âía Ìîñòîâa ç Êèºâa òa Ãaëèía Ìèêîëa¿âía Ðîìaíåíêî ç ñåëa Ãîðåíè÷³, ïîÿñíþâaëè øêîëÿðaì ³ñòîðè÷íó äîëþ âñ³õ ëþäåé, ÿê³ ìóñèëè æèòè â ðîçëóö³ ç Óêða¿íîþ. ijòè ðîçãëÿäaëè ãëîáóñ, øóêaëè äaëåê³ áåðåãè Êaíaäè, Aâñòða볿, ³ íaâðÿä ÷è ìîãëè ùå çðîçóì³òè, íaâ³ùî æèòè íå âäîìa… ¯ì òaê ëåãêî é ïðîñòî ëþáèòè ñâ³é êðaé ³ âèìîâëÿòè ñâîþ â³ðøîâaíó í³æí³ñòü:
гäíèé êðaé ó ìåíå º,
Íaéð³äí³øèé, íaéìèë³øèé,
² ñaäè, ïîëÿ ³ ëóêè,
Âñå, ùî º ó ö³ì êðaþ,
Äóæå-äóæå ÿ ëþáëþ.
Íå ïîêèíó ÿ í³êîëè
Çåìëþ öþ ³ ö³ ïðîñòîðè,
Áî ëþáëþ ñâ³é ð³äíèé êðaé,
Çîëîòèé ³ äîáðèé ðaé…
Öå Aíañòañ³ÿ Áaêaé, òðåòüîêëÿñíèöÿ ñåëa Ãîðåíè÷³ ïðîñòîäóøíî çaïåâíÿëa, ùî äîáðå æèòè âäîìa. A â÷èòåë³ çaóâaæóâaëè, ùî æèòòÿ ðîáèëî ³ç çaõèñíèê³â Óêða¿íè âèìóøåíèõ ìaíäð³âíèê³â. ¯õíÿ ëþáîâ äî çåìë³ - òî ïîäâèã äóõó. Â÷èòåë³ çaïèòóþòü ä³òîê: ÿê âîíè äóìaþòü, äå êðaùå æèòè óêða¿íöÿì? Ó â³äïîâ³äü – ³ìïðîâ³çîâaía äîðîñë³ñòü: êðaùå ça êîðäîíîì, òaì äîáðå çaðîáëÿþòü, òaì íå îáðaæaþòü… Aëå êðaùå ó ä³òåé âñå æ âèìîâëÿëèñÿ ¿õí³ îáðaçêè ïî÷óòòºâîãî ñïðèéíÿòòÿ æèòòÿ:
ßêèé äèâíèé ñâ³ò íaâêðóã?
Äèâíèé ë³ñ ³ äèâíèé ëóã.
Äèâíå ïîëå, äèâíèé ñaä.
Äèâíèé-äèâíèé ëèñòîïaä.
Âñ³ äèâa íaâêðóãè –
Îá’ºäíaëèñÿ â îäèí…
 îäíå äèâî,
 îäèí ñâ³ò –
Êîëüîðîâèé äèâîñâ³ò…
Öå çíîâó ãîðåíèöüêèé Aíäð³éêî Ùóð… ijòè âæå çíaþòü, ùî íaéêðaùèé ïîäaðóíîê ía âñ³é çåìë³ º îäíå:
Äîáðå ñëîâî. ² â æèòò³. ² â ïaì’ÿò³.
Äîãîðÿëè ñâ³÷å÷êè á³ëÿ ìóæí³õ ïîãëÿä³â Âañèëÿ Ãaéäaÿ, Aíaòîë³ÿ Æóê³âñüêîãî… A øêîëÿð³ ãó÷íî ì³ðÿëè ía ñåáå ³ñòîðè÷íó øaïêó Âañèëÿ Ãaéäaÿ, „ïåòëþð³âêó", äaðîâaíó äðóçÿìè ç ÓÍÎ Òîðîíòî-Çaõ³ä. Øaïêa ëè÷èëa âñ³ì, ³ õëîï÷èêaì, ³ ä³â÷aòêaì… ¯ì áóëî ö³êaâî áa÷èòè ñåáå ñõîæèìè ía ëþäåé, ³ìåía ÿêèõ âõîäèëè â ¿õíþ ñâ³äîì³ñòü ía öüîìó ïåðøîìó â ¿õíüîìó óðîö³ ïaì’ÿò³.
Ðîçïîâ³äaþ÷è ïðî öåé óðîê, ÿ õî÷ó íèçüêî âêëîíèòèñÿ âñ³ì äðóçÿì Âañèëÿ Ãaéäaÿ ³ Aíaòîë³ÿ Æóê³âñüêîãî. Çíaþ íaïåâíî, ùî ì³é íåçaáóòí³é ÷îëîâ³ê áóâ áè âäÿ÷íèé ñaìå ça òaêèé ñïîãaä.