– Ñüîãîäí³ íåä³ëÿ 31 ãðóäíÿ 2000 ðîêó. ß ñêîíôóæåíèé. Çàâòðà ïî÷èíàºòüñÿ íîâå òèñÿ÷îë³òòÿ, – êàæå ì³é ïðèÿòåëü, òîé, ùî âñå çíàº.

– Âåñü ñâ³ò ñâÿòêóâàâ óðî÷èñòî ïî÷àòîê íîâîãî òèñÿ÷îë³òòÿ ö³ëèé ð³ê, à òóò äèâèñü! ßê òî òàê? – ÿ äèâóþñÿ.

– Áî êîæíà íîâà åðà ïî÷èíàºòüñÿ â³ä ÷èñëà 1 – ñòâåðäèâ, íåìîâ Àéíøòàéí, ì³é ïðèÿòåëü. – Ìàòåìàòèêà òî÷íà íàóêà, à ðåøòà öå ïîë³òè÷íà ä³ÿëåêòèêà. Çàâòðà ð³ê 2001!

Öå ñïðîâîêóâàëî ìåíå äî äóìàííÿ, ðîçâàæàííÿ. Îäíå ïåâíå: öåé ð³ê-òèñÿ÷îë³òí³é ÷è í³ – çàïèñàâñÿ ÿê íåáóâàëèé, îñîáëèâî ó ì³ñÿö³ ãðóäí³. Ö³ ïî䳿 ìàòèìóòü íàñë³äêè, ìàáóòü, íà âñå òèñÿ÷îë³òòÿ.

Ïî÷íåìî, ÿê ãîäèòüñÿ ä³ÿñï³ðöÿì, â³ä íåíüêè-Óêðà¿íè. Ñóìíà ïîä³ÿ – çä³éñíèëàñÿ. Ïðåçèäåíò Êó÷ìà çä³éñíèâ çàêðèòòÿ ×îðíîáèëÿ.

(Çàââàãà íà ìàð´³íåñ³: õòî ñë³äêóº çà ðîçöâ³òîì äåðæàâíî¿ ìîâè, çàóâàæèòü, ùî â Óêðà¿í³ ñüîãîäí³ í³÷îãî íå ðîáèòüñÿ, íå ñòàºòüñÿ, íå 䳺òüñÿ, à «çä³éñíþºòüñÿ»: ïèñüìåííèê çä³éñíþº ïèñàòè êíèãó, ñåëÿíè çä³éñíþþòü îðàíêó, ïðåçèäåíò Êó÷ìà çä³éñíþº ñï³â äóåòó ç ñâîºþ Ëþäìèëîþ ìèëîþ, íàâ³òü ìîëîäÿòà íå ëþáëÿòüñÿ ÷è êîõàþòüñÿ, à çä³éñíþþòü êîõàííÿ ³ ëþáîâ. Òîæ ÿ ïîñòàíîâèâ ñîá³ éòè ç äóõîì ïðîöâ³òàííÿ ³ ïîá³ëüøå âæèâàòè ñëîâa «çä³éñíþâàòè»).

Îòæå, ñàì ïðåçèäåíò Êó÷ìà, íå çâàæàþ÷è íà çä³éñíåííÿ çàãðîçè ðàä³ÿö³¿, çä³éñíèâ çàêðèòòÿ ñòàíö³¿ â ×îðíîáèë³.

– ² ÷îìó âçèìêó, êîëè â íåíüö³ Óêðà¿í³ áðàêóº åíåð´îçàñîá³â? – ïèòàºòüñÿ ñàì ñåáå íàðîä.

– À òîìó, ùî öå âåëèêà ïîë³òèêà, – çàêîìåíòóâàâ ì³é ïðèÿòåëü, òîé â³ä ïîë³òèêè. – Òè é òàê íå ðîçó쳺øñÿ íà âåëèê³é ïîë³òèö³, – ìàõíóâ ðóêîþ, ÿê áè íå íà ìàëå ïèâî.

«À õòî ðîçó쳺 âåëèêó ïîë³òèêó? – ñïèòàâñÿ ÿ ñàì ñåáå. – Ñóìí³âàþòüñÿ, ÷è é ðîçó쳺 öþ ïîë³òèêó ñàì ïðåçèäåíò» – â³äïîâ³â ñàì ñîá³.

Äëÿ íàøîãî ïðåçèäåíòà òåæ íå íàéêðàùèé ÷àñ íàñòàâ; â³í ìຠâåëèêó ïðîáëåìó, á³ëüøó, í³æ Ñâ³òîâèé Êîí´ðåñ Óêðà¿íö³â ç ô³íàíñàìè. Éîìó, ÿê êîëèñü àìåðèêàíñüêîìó ïðåçèäåíòîⳠͳêñîíîâ³, íà çàâàä³ ñòàëè «òåéïè» – ïë³âêè, íà ÿêèõ çàïèñàâ îô³öåð éîãî îõîðîíè òàºìíó ðîçìîâó. À ÿêà ìîâà íà ïë³âêàõ! Õàé ñõîâàºòüñÿ ͳêñîí ç ñâî¿ìè four-letter words, – çàãîðëàëè ìå䳿.

– Ïðåçèäåíò Êó÷ìà íàïåâíî êîðèñòóâàâñÿ four-letter words îô³ö³éíî¿ ìîâè ñòàðøîãî áðàòà, – àæ çàòåð ðóêè ì³é ïðèÿòåëü, òîé â³ä ñïîðòó. – ×àñîì ³ òàêå ïðèÿòåëüñòâî çíàäîáèòüñÿ.

Äðóãà ïîä³ÿ – íå òàêà ñóìíà, àëå é íå âåñåëà – íå îìèíóëà é íàøî¿ äðóãî¿ íåíüêè Êàíàäè.  Êàíàä³ îáðàëè íîâîãî ïðåì’ºð-ì³í³ñòðà, òîáòî ñòàðîãî Êðåòüºíà, õî÷ â³í äîêàçóâàâ íà òåëåáà÷åíí³, ùî â³í «ìîòîðíèé», ÿê Åíåé Êîòëÿðåâñüêîãî. Çà öå, ùî éîãî âèáðàëè, ï. Êðåòüºí ïîäàðóº êîæíîìó ãðîìàäÿíèíîâ³ 125 äîëÿð³â.

– Big deal! – âèãóêíó â ì³é ïðèÿòåëü, òîé â³ä ìèñòåöòâà. – Çàáèðàâ òèñÿ÷³ â³ä íàñ ïîäàòêàìè ðîêàìè, à äàðóº ïàðó, òàêè íàøèõ, çëàìàíèõ öåíò³â.

«Öå òåæ âåëèêà ïîë³òèêà»! – çàêîìåíòóâàâ ÿ ñîá³, – àëå äàðîâàíîìó êîíåâ³ â çóáè íå äèâëÿòüñÿ».

ϳä ÷àñ âèáîð÷î¿ êàìïàí³¿ áàãàòî ëþäåé ïîêëàäàëî âåëèê³ íà䳿 íà îïîíåíòà – õàðèçìàòè÷íîãî Ñòîêâåëà Äåÿ, ë³äåðà Êàíàäñüêîãî Àëüÿíñó. Ö³ íà䳿 ðîçâ³ÿëà, ÿê â³òåð òóìàí, íåâ³ñòêà Äåÿ-Äæóë³ÿíà Ò³ññåí. À ñòàëîñÿ òàê, ÿê ó ïîë³òèö³.

Îäèí ïîë³òè÷íèé ðàä³îêîìåíòàòîð: I never met her, but apparently she’s got tits that would stop a... Íà öüîìó ñëîâ³ éîãî ì³êðîôîí áóëî âèìêíåíî, àëå íàðîä íåõîòÿ÷è ïî÷óâ öþ «ïîë³òè÷íó îï³í³þ».

Îòæå, âñþ óâàãó â³äâåðíåíî â³ä Äåÿ, áî ïîâåëàñÿ ì³æ âèáîðöÿìè äèñêóñ³ÿ: Äæóë³ÿíà çóïèíèòü êîãî? Äóìàëè, ùî ìîæå Êðåòüºíà? Âðåøò³ õòîñü çðàäèâ òîãî êîìåíòàòîðà é ïóáë³÷íî äîê³í÷èâ éîãî ðå÷åííÿ: çóïèíèòü ïî¿çä! (Òàêèé º ñîá³ âèñë³â â àíãë³éñüê³é ìîâ³ íà æ³íî÷ó êðàñó). Îëèâè äî âîãíþ äîëèâ ñëàâíèé ïèñüìåííèê гõëåð, ÿêèé íàïèñàâ, ùî òàêå ìîãëî á çä³éñíèòèñÿ, ÿêùî á Äæóë³ÿíà îãîëèëàñÿ, âèéøëà íà çàë³çíè÷³ ðåéêè ³ ÿêùî á ó òîé ìîìåíò íàä’¿õàâ ïîòÿã.

«Öå ùå îäèí äîêàç, ùî âåëèêà ïîë³òèêà çàëåæèòü â³ä ìàëèõ ³íöèäåíò³â» – íàãàäàâ ÿ ñîá³.

Õà÷ Êàíàäà ç Óêðà¿íîþ íå ñóñ³äóº, îäíàê ó íèõ ïîä³áíà ñèòóàö³ÿ, ç ìàëîþ ãåîãðàô³÷íîþ ð³çíèöåþ: Óêðà¿íà ìຠñòàðøîãî áðàòà íà ï³âíî÷³, à Êàíàäà – íà ï³âäí³.  íàøîãî êàíàäñüêîãî ñòàðøîãî áðàòà ñòàëàñÿ ñóìíà ïîä³ÿ. Âèáðàëè íà ïðåçèäåíòà Áóøà. Òîãî ñàìîãî, áàòüêî êîòðîãî çä³éñíèâ Kyiv chicken speech.

Äåÿê³ ä³ÿñ³ï³ðö³ ïåðåæèâàëè, ÿê òîä³, êîëè Êðàâ÷óê ïðîãðàâ.

– Íå ïåðåæèâàé, – ðîçðàäèâ ìåíå ì³é ïðèÿòåëü, òîé â³ä ïîë³èêè, – ñòàðèé Áóø íå ëþáèòü áðîêîë³, à ìîëîäèé, êàæóòü, íå ëþáèòü ñhicken.

Íàéá³ëüøà äåìîêðàò³ÿ íà ñâ³ò³ òèì ñàìèì äóæå ç³øïåòèëàñÿ. ßê òàê? Âèáîðè ñê³í÷èëèñÿ, à ïðåçèäåíòà íå âèáðàëè. Ñì³õ íà ö³ëèé ñâ³ò – â³ä Àôðèêè äî Ðîñ³¿.  Ìîñêâ³ íàðîä ãîâîðèâ: ìè çíàëè òðè ì³ñÿö³ íàïåðåä, êîãî âèáåðåìî íà ïðåçèäåíòà, à àìåðèêàíö³ íå ìîæóòü äîðàõóâàòèñÿ ñâî¿ìè êîìï’þòåðàìè òðè òèæí³ ïî âèáîðàõ. Àæ ìóñèâ áóâ êîíòðîâåðñ³éíî íàçíà÷èòè ïðåçèäåíòà Âåðõîâíèé Ñóä. Äåìîêðàòè ç òîãî äóæå íåçàäîâîëåí³, ùî ñóä ïðèçíàâ ðåñïóáë³êàíöÿ. À ãåáðå¿ çàñóìóâàëè, áî ïðîãðàâ â³öå-ïðåçèäåíò ãåáðåéñüêîãî ïîõîäæåííÿ (×îìó ÿ êàæó «ãåáðåéñüêîãî»? Ïðî÷èòàâ íåäàâíî, ùî ²âàí Ôðàíêî äîñë³äèâ ³ñòîð³þ ³ ñòâåðäèâ: æèä³â ³ ºâðå¿â ñë³ä íàçèâàòè ïî-óêðà¿íñüêîìó «ãåáðåÿìè»).

ßê áè àìåðèêàíñüê³ ïîë³òèêè áóëè âäàëèñÿ äî óêðà¿íñüêèõ ïîë³òèê³â ³ äî ÑÊÓ ïî ïîðàäó, ùî ðîáèòè â òàê³é ïðåçèäåíòñüê³é äèëåì³, òî òàêîãî íå áóëî á. Ó ÑÊÂÓ çàéøëà áóëà òàêà õàëåïà ì³æ ìåëüíèê³âöÿìè é áàíäåð³âöÿìè. Äâà êàíäèäàòè íà ïðåçèäåíòà, à îäíà ïîçèö³ÿ. ² ðîçâ’ÿçàëè ïî-ìåëüíèê³âñüêî-áàíäåð³âñüêè: âèáðàëè Áàçàðêà íà ïðåçèäåíòà íà ï³âêàäåíö³¿, à Ïëàâ’þêà íà éîãî çàñòóïíèêà, à â íàñòóïí³é ï³âêàäåíö³¿ – íàïàêè. Íàðîä áóâ ç òîãî çàäîâîëåíèé, êàæó÷è, ùî äâà ï³âãîëîâêè êðàù³, ÿê îäíà ãîëîâà.

Çíîâó àìåðèêàíö³ á³ëüøå ñîô³ñòèêîâàí³ – âîíè âñå çíàþòü ³ âñå âì³þòü. Âîíè êàæóòü: Àìåðèêà òàêà âåëèêà é áàãàòà, ùî ìîæå ñîá³ äîçâîëèòè âèñóíóòè â êàíäèäàòè íà ïðåçèäåíòà äâîõ ï³âãîëîâê³â, òàêèõ, Áóø ÷è ¥îð. ² íåìຠæîäíîãî çíà÷åííÿ, õòî ïåðåìîæå. Áî âîíè çíàþòü, ùî ñïðàâæíÿ àìåðèêàíñüêà âëàäà çíàõîäèòüñÿ... â ²çðà¿ë³.

ßê ãîäèòüñÿ, âèáðàíîìó ïðåçèäåíòîâ³ çàäçâîíèëè ´ðaòóëÿö³éí³ ïîáàæàííÿ. Áóøîâ³ çãîëîñèëè, ùî ìຠòåëåôîí ç ï³âíî÷³. Áóø äóæå âò³øèâñÿ, áî ïîäóìàâ, ùî â öåé ð³çäâÿíèé ÷àñ íàïåâíî òåëåôîíóº Ñàíòà Êëÿâç. À òî áóâ Êðåòüºí, ïåðåìîæåöü ñâî¿õ âèáîð³â.

ϳä ê³íåöü ðîêó äî Êàíàäè çàãîñòèâ Ïóò³í, ïðåçèäåíò Ðîñ³¿. (Äåõòî ÷àñîì ïîìèëÿºòüñÿ ³ íàçèâຠéîãî Ðàñïóò³íîì. Îäíàê, öå ïîë³òè÷íî íåêîðåêòíî). Éîãî ïðèéíÿâ, ÿê ãîäèòüñÿ, íàø Êðåòüºí. Àëå äî Ïóò³íà, ÿê ïîäàâàëè ìàñìå䳿, ïîñòàâèëèñÿ õîëîäíî ðîñ³ÿíè â Òîðîíò³. ¯õ â Òîðîíò³ ùîñü 200 òèñÿ÷. ×îìó?

̳é ïðèÿòåëü, òîé â³ä ïîë³òèêè âèÿñíèâ:

– Êîëè ïðè¿õàëè ö³ ðîñ³ÿíè äî Òîðîíòà? Öå ïîñòñîâºòñüê³ ³ì³´ðàíòè. Ïóò³í ï³ä ÷àñ âèáîð÷î¿ êàìïàí³¿ îáâèíóâà÷óâàâ çà ïîãàíèé ñòàí â Ðîñ³¿ ºâðå¿â. Îòæå, íàâ³òü íå òðåáà áóòè ïîë³òîëîãîì, ùîá äîäàòè äâà äî äâîõ. ² âèéäå ï’ÿòü.

Âñå òàêè íà ñâ³ò³ ïîøèðþºòüñÿ äåìîêðàò³ÿ. ßêà âîíà º, òàêà º, àëå êðàùî¿ ñèñòåìè ïðàâë³ííÿ íå çíàéòè. Ãîâîðÿ÷è ïðî äåìîêðàò³â, òî ìåí³ îäèí ³íæåíåð âèÿñíèâ, ÿê íà äîëîí³, ùî öå çíà÷èòü. Ùå ïåðåä â³éíîþ éîãî ïðîôåñîð â ã³ìíà糿 ïîÿñíèâ, ùî öÿ íàçâà ïîõîäèòü ç ãðåöüêî¿ ìîâè é çíà÷èòü: äåìîêðàò – äå ìî (æå) êðàäå. Ïðîôåñîð äîïîâíèâ ïîë³òîëîã³÷íó ëåêö³þ: àðèñòîêðàò – à (ëå) òî êðàäå!

Îòæå, í³÷îãî äèâíîãî, ùî çà äåñÿòü ðîê³â â Óêðà¿í³ ìàºìî òàê áàãàòî äåìîêðàò³â é àí³ îäíîãî àðèñòîêðàòà. Áî íàø³ äåìîêðàòè òàê³ âì³ë³, ùî äëÿ àðèñòîêðàò³â íå ëèøàþòü í³÷îãî êðàñòè.

Îäíàê òðåáà áóòè îïòèì³ñòîì. Íîâå òèñÿ÷îë³òòÿ ñòàíå ëàñêàâ³øå äëÿ Óêðà¿íè, ÿêà ìàòèìå äîñèòü áàãàòñòâà, ùîá áóëî äåìîêðàòàì ³ ùå äåùî ëèøèëîñÿ äëÿ àðèñòîêðàò³â – àëå ñâî¿õ óêðà¿íñüêèõ!