Ì. Ê-ê

Çaê³í÷åííÿ

Ùå ³ ùå îäíå ñåëî çíåñåíå ç êaðòè. Çaëèøèëañü ëèøå íaçâa, ïðåêðañía çåìëÿ ³ ïaíñüêèé äâ³ð – ñâ³äîê ïîëüñüêîãî ïaíóâaííÿ. Íaâ³òü öåðêâ³ íå äîçâîëåíî æèòè – ïîâaëèëañü ó 1992 ðîö³.

Âåðáè÷aíè ùîðîêó çóñòð³÷aþòüñÿ, ò³ ç çaõ³äí³õ çåìåëü Ïîëüù³ ³ ò³ ç Óêða¿íè, ÿêèõ äîëÿ ïîðîçêèäaëa ïî ö³ëîìó ñâ³ò³. ² öüîãî ðîêó ¿õaëè òðüîìa aâòîáóñaìè ç Óêða¿íè ³ îäíèì ç ˺ëüêîâa, ùî ó ï³âí³÷í³é Ïîëüù³. Ía ì³ñö³, äå êîëèñü ñòîÿëa öåðêâa, á³ëÿ õðåñòa, î. ²âaí Òaðaïaöüêèé â³äñëóæèâ Ñëóæáó Áîæó, â³äòaê ïðîöåñ³éíî ï³øëè ía öâèíòað. Öâèíòað ãaðíî çaäáaíèé, ía íüîìó ïaì’ÿòí³ õðåñòè é íaäìîãèëüí³ ïaì’ÿòíèêè ó ïaì’ÿòü òèõ, ÿê³ áîðîëèñü ³ ïîãèíóëè ó 1918-20 ðîêaõ ³ òèõ, ÿê³ áóëè âáèòèìè â ÷añ ²² ñâ³òîâî¿ â³éíè – á³ëüøå 100 îñ³á, ³ìåía ÿêèõ âèêaðáîâaí³ ía ïaì’ÿòíèêó. ² òóò õî÷åòüñÿ çãaäaòè, ùî â òaáîð³ â ßâîæíî â’ÿçíåíî íaéá³ëüøå Âåðáè÷aí, áî aæ 98 îñ³á, òaì ïîìåð ïaðîõ Âåðáèö³ î. Þë³ÿí Êðèíèöüêèé.

Âèÿâîì ïîøaíè Âåðáè÷aí äî ñâîãî ð³äíîãî ñåëa º é òå, ùî ó Ëüâîâ³ âèäaíî êíèãó „Âåðáèöÿ – ³ñòîð³ÿ é ïåðåêaçè â³ä Õ ñò. äî 1939 ðîêó" Ìèõaéëa Êîöÿ òa êíèãó-ñïîãaä Ëåâêa Ïåòða „Ñåëî Âåðáèöÿ… çaëèøèëañÿ ëèø ñìóãa ïaì’ÿò³".

² äî ˳ñîê êîëèøí³ ìåøêaíö³-âèñåëåíö³ çëåò³ëèñü ç Ïîëüù³ ³ ç Óêða¿íè ç ïîáëèçüêîãî ì³ñòa Âað’æa. Ó ì³ñöåâ³é öåðêâ³, çaðaç ð. êaò. Ïaðaô³¿, ñâÿùåíèê ç Âað’ÿæa â³äñëóæèâ Ñëóæáó Áîæó, a â³äòaê ïaíaõèäó íaä çá³ðíîþ ìîãèëîþ, ùî á³ëÿ öåðêâè, íåâèííî çaìîðäîâaíèõ óêða¿íñüêèõ ñåëÿí (86 îñ³á) áaíäîþ „Ðèñÿ" (ÁÕ) 23 áåðåçíÿ 1944 ðîêó. Ía òaáëèö³ (ïîëüñüêîþ ìîâîþ) çãaäaíî ëèøå, ùî çãèíóëè òðaã³÷íî. Äëÿ ìaéáóòí³õ ïîêîë³íü æåðòâaìè âæå áóäóòü, ìaáóòü, ïîëÿêè. Îñü òaê çaìîâ÷óºòüñÿ ³ çaìaçóºòüñÿ ³ñòîðè÷íó ïðaâäó. Äåõòî â³äâ³äaâ ì³ñöåâèé öâèíòað. Ía íüîìó â ö³ëîìó çaëèøèëañÿ ëèøå ìîãèëa êîëèøíüîãî ïaðîõa î. ìèòðaòa Ìèðîñëaâa гïåöüêîãî. Âñ³ ³íø³ íaäìîãèëüí³ õðåñòè ïîâaëåí³, öâèíòað ïîðîñëèé õaùaìè ³ ë³ñîì.

Òóò, ó ÿð³ ì³æ äâîìa ïaãîðáaìè, äî 1947 ð. áóëî â³äïóñòîâå ì³ñöå ãðåêî-êaòîëèöüêî¿ ïaðaô³¿ â ˳ñêaõ. Çáåðåãëañÿ êðèíèöÿ ó ì³ñö³ îá’ÿâëåííÿ, çaëèøêè áåòîíó ç êaïëè÷êè ³ ô³ãóð ñâÿòèõ. Íåäaëåêî ìîãèëa 42-îõ âî¿í³â ÓÏA, ÿê³ çâåëè íåð³âíèé á³é 26 ëþòîãî 1946 ðîêó ç â³éñüêaìè ÍÊÂÄ. Ía ìîãèë³, ùîéíî ía ïî÷aòêó 1990-èõ ðîê³â âèñèïaíî êóðãaí ³ ïîñòaâëåíî çaë³çíèé õðåñò. Çaõîäaìè óêða¿íö³â ç Âað’ÿæa ìîãèëó îãîðîäæåíî ³ âñòaíîâëåíî ïî³ìåíí³ ñïèñêè ïîëåãëèõ ïîâñòaíö³â. Ía öå ñêîðáîòíå ì³ñöå â³ä ê³ëüêîõ ðîê³â ïðè¿æäæaþòü ç³ ñõîäó ³ çaõîäó êîëèøí³ âèñåëåíö³, ùîá ïîìîëèòèñü ³ âøaíóâaòè ïaì’ÿòü áëèçüêèõ çíaéîìèõ, ð³äíèõ.

Ó öüîìó ðîö³ âîíè âîíè çañòaëè çaíåäáaíó ìîãèëó, ÷añòèííî çíèùåíó, áî ÿêañü çëî÷èíía ðóêa â³äð³çaëa aæ 5 êóñê³â ãðóáîãî çaë³çíîãî ëaíöþãa îãîðîæ³. Çíèùåíî õðåñòè ³ ñïëþíäðîâaíî ìîãèëè âî¿í³â ÓÏA â ñóñ³äíüîìó Âañèëåâ³ ³ ÿê äî òîãî ÷añó çëî÷èíö³â íå ïîêaðaíî, a çäaâaëîñÿ, ùî º îäèí çaêîí äëÿ ãðîìaäÿí Ïîëüù³. Òa âèÿâëÿºòüñÿ, ùî í³. Äìèòða Áîãóøa ç Ïåðåìèøëÿ óæå 6 ðîê³â òÿãaþòü ïî ñóäaõ ça òå, ùî ïîñì³â ïîñòaâèòè íaäìîãèëüíèé ïaì’ÿòíèê ía ìîãèë³ 62 âî¿í³â ÓÏA â Ìîíañòèð³, ³ êaðaþòü éîãî øòðaôîì. Ïîêaðaíî òaêîæ øòðaôîì ïaðîõa î. Áîãäaía Ñòåïaía ça òå, ùî ïîñòaâèâ õðåñò á³ëÿ êaïëèö³ â ¿¿ îãîðîæ³ â ñ. Ïîçäçÿ÷ ê. Ïåðåìèøëÿ, a çëî÷èíö³â ç Âañèëåâa ³ Á³ëîñòîêó íaâ³òü íå øóêaþòü.

Ía ï³âí³÷ â³ä ˳ñîê â óëü÷ó ía ì³ñöåâîìó öâèíòað³ çíaõîäèòüñÿ ìîãèëa êîìaíäèða 28 òaêòè÷íîãî â³äòèíêa ÓÏA „Äaíèë³â", êîìaíäèð êóðåíÿ Ìað³ÿí Ëóêaøåâè÷ „ßãîäa", „×åðíèê" òa 7 ³íøèõ âî¿í³â ÓÏA.

Ó ïðîì³æêó ÷añó 4-îõ äí³â ìè â³äâ³äaëè ëèøå äåÿê³ ì³ñöÿ áðaòñüêèõ ìîãèë, a òaêèõ ía Çaêåðçîíí³ ñîòí³, a òî é òèñÿ÷³ íåîçíaêîâaíèõ, çaáóòèõ. Ñòåæêè äî íèõ íå ïîâèíí³ çaðîñòaòè, a çãaäóþ÷è ïðî íèõ, çáåð³ãaºìî ïaì’ÿòü ïðî íaøå ìèíóëå ùå íå çaïèñaíå ³ñòîð³ºþ.