Ëþäìèëà Êó÷åðåíêî,
ïðåçèäåíò Ïîëòàâñüêîãî îáëàñíîãî ìåä³à-êëóáó
ß íå õîäæó íà ìîãèëó ñâîãî ä³äà ïî ìàòåð³ Ôåäîðà Ãîðîáöÿ. Íå òîìó, ùî ÿ íåâäÿ÷íà ÷è áåçïàìÿòíà îíóêà. Ìîãèëè ïðîñòî íåìàº. Ó 33-ìó, êîëè ëþòóâàâ ãîëîä, éîãî, çàâ³äóâà÷à êîëãîñïíîþ êîíåôåðìîþ, çâèíóâàòèëè ó çìîâ³ ç ï³äëåãëèì-ï³äë³òêîì, ÿêîãî ó ïîë³ çàòðèìàëè ç êëóíêîì êðàäåíî¿ äëÿ ñ³ì’¿ äåðò³. Ñïî÷àòêó ä³äà êàòóâàëè â ñ³ëüðàä³. Ïîò³ì ó ðàéîííîìó ÃÏÓ. ³í ì³ã óòåêòè, êîëè éîãî ïðèâåçëè äîäîìó çà ðå÷àìè, àëå íà¿âíèé ñåëÿíèí â³ðèâ, ùî ó ðàéîí³ øâèäêî ðîçáåðóòüñÿ â òîìó, ùî â³í íå âèííèé. Á³ëüøå ó Âåëèêèé Áàêàé Ðåøåòèë³âñüêîãî ðàéîíó Ôåä³ð Ãîðîáåöü íå ïîâåðíóâñÿ, çàëèøèâøè ñèðîòîþ 4-ð³÷íó äîíüêó. Òà ³ âîíà ïîìåðëà á ç ãîëîäó, ÿêáè ¿¿ ìîÿ ïóõëà âæå áàáóñÿ íå ï³äêèíóëà íà ãàíîê ïàòðîíàòó. Ïðî òå, äå ïîõîâàíèé ì³é ä³ä ðàçîì ç ³íøèìè áåçâèííèìè ñåëÿíàìè ìîâ÷àòü íàâ³òü àðõ³âè...
Ïðî ì³ëüéîíè, õòî ïîìåð ñòðàøíîþ ãîëîäíîþ ñìåðòþ ó 1932-33 ðîêàõ, íèí³øí³ì ïîêîë³ííÿì íàãàäóº âåëè÷íèé äçâ³í íà Êóðãàí³ ñêîðáîòè á³ëÿ Ìãàðñüêîãî ìîíàñòèðÿ ïîáëèçó Ëóáåí. Âñåóêðà¿íñüêèé ìåìîð³àë ïàì'ÿò³ æåðòâ Ãîëîêîñòó íåäàðìà ñïîðóäæåíî íà Ïîëòàâùèí³, àäæå íàøà îáëàñòü íàéá³ëüøå ïîñòðàæäàëà â³ä öüîãî çëî÷èíó á³ëüøîâèê³â.
Öüîãî ðàçó íà ïàíàõèäó ³ ì³òèíã-ðåê⳺ì ïî íåâèííî óᳺííèõ ðàäÿíñüêîþ âëàäîþ ïðèáóëè ãîëîâà Àñîö³àö³¿ äîñë³äíèê³â Ãîëîäîìîð³â â Óêðà¿í³, íàðîäíèé äåïóòàò Ëåâêî Ëóê’ÿíåíêî, íàðîäíèé äåïóòàò Ãðèãîð³é Îìåëü÷åíêî, çàñòóïíèê ãîëîâè ÓÐÏ Ñîáîð Â'ÿ÷åñëàâ Á³ëîóñ. Ëåâêî Ëóê’ÿíåíêî ó ñâîºìó âèñòóï³ íàãîëîñèâ íà íåçàïåðå÷íèõ äîêàçàõ øòó÷íîãî ïîõîäæåííÿ ãîëîäó â Óêðà¿í³. Îñíîâíèìè éîãî ïðè÷èíàìè áóëè: ñóö³ëüíà êîëåêòèâ³çàö³ÿ ñåëÿíñüêèõ ãîñïîäàðñòâ, àíòèëþäÿíà ³ ô³ñêàëüíà ïîë³òèêà ïîãðàáóâàííÿ òà ðîçêóðêóëþâàííÿ óêðà¿íñüêèõ ñåëÿí, òîòàëüí³ õë³áîçàãîò³âë³ çà ïðèíöèïîì ïðîä-ðîçêëàäêè, ñâ³äîìå ³ òðèâàëå ïîçáàâëåííÿ ñåëÿí ïðîäîâîëüñòâà, ìàñîâ³ ðåïðåñ³¿. Óðÿä ÓÐÑÐ îäåðæàâ ç Ìîñêâè çàâäàííÿ çàãîòóâàòè 434 ì³ëüéîí³â ïóä³â õë³áà. Ïîò³ì éîãî çíèçèëè äî 356 ì³ëüéîí³â ïóä³â, àëå âîíî áóëî íåçä³éñíåííèì. Ò³ëüêè ó 1932 ðîö³ ç Óêðà¿íè áóëî âèâåçåíî 7 ì³ëüéîí³â òîíí õë³áà ïðè çàãàëüíîìó âðîæà¿ 12,8 ìëí.òîíí. Äðóãèé òåðîð ãîëîäîì (ïåðøèé áóâ ó 1921-23 ðð., òðåò³é ó 1946-47 ðð.) òðèâàâ 22 ì³ñÿö³. ³í ñóïðîâîäæóâàâñÿ ðîçëàäàìè ëþäñüêî¿ ïñèõ³êè, ùî ïðîÿâèëèñÿ ó ìàñîâèõ âèïàäêàõ êàí³áàë³çìó ³ òðóïî¿äñòâà.
Òàê Ñòàë³í óïîêîðþâàâ Óêðà¿íó íå ñò³ëüêè áàãíåòàìè, ñê³ëüêè ãîëîäîì. ϳä ÷àñ ãîëîäîìîðó 1932-33 ðîê³â çà îö³íêàìè äîñë³äíèê³â âèìåðëî 8-10 ì³ëüéîí³â óêðà¿íö³â.
Íàðîäíèé äåïóòàò, çàñòóïíèê ãîëîâè ÓÐÏ Ñîáîð Ãðèãîð³é Îìåëü÷åíêî íàãîëîñèâ íà òîìó, ùî äåñÿòèë³òòÿ íåçàëåæíî¿ Óêðà¿íè, ïðîòÿãîì ÿêîãî ïðè âëàä³ Ë. Êó÷ìà, ìîæíà íàçâàòè ÷åòâåðòèì ãîëîäîìîðîì àäæå çà öåé ÷àñ íàñåëåííÿ Óêðà¿íè áåç â³éíè ³ áåç ñòèõ³éíîãî ëèõà çìåíøèëîñÿ ìàéæå íà 4 ì³ëüéîíè ãðîìàäÿí.
Öüîãîð³÷íå øàíóâàííÿ ïàì’ÿò³ æåðòâ Ãîëîäîìîðó ìàëî òó îñîáëèâ³ñòü, ùî ëóáåíñüêà âëàäà ïîâí³ñòþ ïðî³ãíîðóâàëà öåé çàõ³ä â³äçíà÷èâ Ã. Îìåëü÷åíêî, ÿ âæå íå ðàç ïåðåêîíóâàâñÿ â òîìó, ùî âëàäà â Óêðà¿í³ íå ëèøå çëî÷èííà ³ êîðóìïîâàíà, àíòèíàðîäíà, âîíà àìîðàëüíà. Ó âëàäö³â ïðîñòî íåìຠäóø³ ³ ñåðöÿ: ÿê öå íå áóòè ðàçîì ç³ ñâî¿ì íàðîäîì ó æàëîáí³ õâèëèíè íà â³äçíà÷åíí³ ïîä³é, ÿê³ çîáîâ'ÿçóþòü äî öüîãî ó òðàäèö³éíî â³äçíà÷óâàíèé ëóáåíöÿìè Äåíü âøàíóâàííÿ ïàì'ÿò³ æåðòâ ãîëîäîìîðó. Âàæêî çíàéòè â óêðà¿íñüê³é ë³òåðàòóð³ ñëîâà äëÿ õàðàêòåðèñòèêè òàêî¿ ïîâåä³íêè ëóáåíñüêèõ äîñòîéíèê³â.
Íà æàëü, ìàëî ëþäåé áóëî á³ëÿ Êóðãàíó ñêîðáîòè. Íàâ³òü æèòåë³ Ëóáåí íå çìîãëè äîáðàòèñÿ äî íüîãî (à öå ê³ëüêà ê³ëîìåòð³â) ÷åðåç â³äñóòí³ñòü òðàíñïîðòíîãî ñïîëó÷åííÿ. Äî ðå÷³, ïðåäñòàâíèêè ëóáåíñüêî¿ âëàäè, äî ÿêèõ çâåðòàëèñÿ ³í³ö³àòîðè âøàíóâàííÿ ç ïðîõàííÿì îðãàí³çóâàòè ïëàòíå ïåðåâåçåííÿ ëþäåé ç Ëóáåí äî Ìãàðó, â³äìîâèëè â öüîìó.
Âêîòðå ïðåäñòàâíèêè ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é ³ ïðåñè çàãîâîðèëè ïðî íåâäàëå ì³ñöå ðîçòàøóâàííÿ Âñåóêðà¿íñüêîãî ìåìîð³àëó æåðòâàì Ãîëîäîìîðó-33, áî éîãî íàâ³òü ç îá¿çíî¿ äîðîãè íå âèäíî. Òàêèé âåëè÷íèé ìîíóìåíò ìàâ áè ñòîÿòè íà ëóêàõ á³ëÿ Ñóëè îáàá³÷ òðàñè Êè¿â-Õàðê³â. Ùîá áóâ â³í íàãàäóâàííÿì óñ³ì íàì ³ ïåðåñòîðîãîþ íåáåçïåêè äåñïîò³¿ â óñ³õ ¿¿ ïðîÿâàõ. Òà ùîá ì³ëüéîíè ëþäåé, ïðî¿æäæàþ÷è ïîâç íüîãî, õî÷à á ïîäóìêè âêëîíÿëèñÿ ïàì’ÿò³ çàìó÷åíèõ íàãëîþ ñìåðòþ çåìëÿê³â.