– Äaé, Áîæå, ùañòÿ!

– Äÿêóþ. Äaé, Áîæå, ³ Âaì.

– Äaé, Áîæå, çäîðîâ’ÿ!

– Áîã ó ïîì³÷!

– Ïîìaãaé, Á³ã!

– Çäðañòóéòå! Çäîðîâ³ áóëè!

– Äîáðîãî çäîðîâ’ÿ! – òaê â³òaþòüñÿ (çäîðîâêaþòüñÿ) ìî¿ çåìíÿêè ç ìaëüîâíè÷îãî ãaëèöüêîãî ñåëa ç ìèëîçâó÷íîþ íaçâîþ Ñîêîë³âêa, ÿêå ñòaðîæèëè ïaì’ÿòaþòü ÿê Ñîêîë³âêa Ãåòüìaíñüêa êîëî Îæèäîâa Çîëî÷³âñüêîãî ïîâ³òó. Òóò ïðîæèâaþòü ìî¿ ñòaðåíüê³ áaòüêè. Êîæíî¿ íåä³ë³ ÿ òåëåôîíóþ äî íèõ: „ßê Âaøå çäîðîâ’ÿ?" Ïðè¿õaâøè ïðîâ³äaòè ñâî¿õ ð³äíèõ, ìè, íaéïåðøå, ðîçïèòóºìî ïðî çäîðîâ’ÿ.

– Çäîðîâ! – â³òaþòüñÿ ïðè çóñòð³÷³ áëèçüê³ äðóç³ ³, ï³äí³ìaþ÷è êåëèõè ça çóñòð³÷, ïðîìîâëÿþòü:

– Íó! Áóäü çäîðîâ!

– Ía çäîðîâ’ÿ! Ça òâîº çäîðîâ’ÿ!

², ía ïðîùaííÿ çâó÷èòü:

– Áóâaéòå çäîðîâ³! Çaëèøaéòåñÿ çäîðîâ³!

² íaâ³òü, â að쳿, äå ìîëîä³, âåñåë³ ³ çaâçÿò³, çâó÷èòü:

– Çäîðîâ’ÿ áaæaºìî!

– Çäîðîâåíüê³ áóëè! – â³òaëèñÿ ç ïóáë³êîþ âñåñâ³òíüî â³äîì³ óêða¿íñüê³ ãóìîðèñòè Øòåïåëü Òaðaïóíüêa.

– Âî çäða⳺, áî ñïañåíèº: ìíîãaÿ ë³òa! – çañï³âaþòü óêða¿íö³ â ö³ëîìó ñâ³ò³ ï³ñíþ– çaçäðaâèöþ ía ÷åñòü ³ ³ìåíèííèêa, øaíîâaíîãî þâ³ëÿða, äîðîãèõ ãîñòåé.

Çäîðîâ’ÿ… Ëþäè ç äaâí³õ-äaâåí áaæaëè îäèí îäíîìó çäîðîâ’ÿ, áî æ çäîðîâ’ÿ, ÿê â³äîìî, ça ãðîø³ íå êóïèø. A áåç ãðîøåé – íå âèë³êóºøñÿ. ×èì ãîñòð³øa åêîíîì³÷ía êðèça, òèì aêòóaëüí³øå öå ïîáaæaííÿ. Íå äaé, Áîæå, â íaø ÷añ çaõâîð³òè.

²ç ðîçìîâè â ë³êaðí³:

– Êîëè ÿ ë³êóâaâñÿ ó áåçïëaòí³é ë³êaðí³, ë³êað ùîäíÿ ìåí³ ãîâîðèâ:

– Óñå áóëî á ãaðaçä, ÿêáè íaøa ìåäèöèía áóëa ïëaòíîþ.

ß éîìó çaïëaòèâ.

Íañòóïíîãî ðaçó, çaïëaòèâøè äî êañè, ëÿãaþ äî ïëaòíî¿ ë³êaðí³. Òaê òðaïèëîñÿ, ùî ìåíå ë³êóâaâ óñå òîé æå ë³êað. Öüîãî ðaçó â³í äåë³êaòíî òaê ùîäíÿ ìåí³ íaãaäóâaâ:

– Ó íañ ìåäèöèía ïëaòía.

– Ñêaæ³òü, áóäü ëañêa, ùî â³í ìaâ ía óâaç³? – íå áåç ãóìîðó çaïèòóâaâ õèòðèé ãaëè÷aíèí. Õî÷ äåðæaâa ³ ´aðaíòóº íaì áåçïëaòíó ìåäè÷íó äîïîìîãó òa ìè ëèøå ìaºìî ïðaâî. Ìaºìî ïðaâî ìaòè ïðaâî. Ìîëîä³ ³ çäîðîâ³ íå çaäóìóþòüñÿ íaä ñòaíîì íaøî¿ ìåäèöèíè, aëå ðaíî, ÷è ï³çíî, êîæåí ç íañ ñòaº ïaö³ºíòîì. ˳êóâaííÿ ïî÷èíaºòüñÿ ç ä³ÿãíîñòèêè, a ä³ÿãíîñòèêa – ç aíaë³ç³â.  ìåäè÷íèõ çaêëaäaõ ía äâåðÿõ ëaáîðaòîð³é ïðèêð³ïëåí³ òaáëè÷êè ç ïîïåðåäæåííÿì ïðî íåîáõ³äí³ñòü ìaòè ñâ³é øïðèö, ñïèðò ³ âaòó. Íaéïðîñò³ø³ aíaë³çè, çðîáëåí³ áåçïëaòíî, ÷añòî íå â³äïîâ³äaþòü êaðòèí³ çaõâîðþâaííÿ, a ñêëaäí³ – ïëaòí³ ³ êîøòóþòü ÷èìaëî ç ïîãëÿäó ía òå, ùî îñíîâí³ ïaö³ºíòè – ïåíñ³îíåðè ³ ³íø³ ìaëîçaáåçïå÷åí³ ëþäè.

Íå äaé, Áîæå, ïîòðaïèòè â òðaâìîïóíêò aáî ía íåâ³äêëaäíó îïåðaö³þ. Ìåäèêè ïîäaäóòü ñïèñîê (äîâæåëåçíèé!) ç ïåðåë³êîì ìåäèêaìåíò³â, ÿê³ òðåáa ìaòè ç ñîáîþ: ïî÷èíaþ÷è â³ä âaòè, áèíò³â, äåñÿòê³â ìåòð³â ìaðë³, ñïèðòó ³, çaê³í÷óþ÷è îñíîâíèìè ë³êaìè. Aïòåê òåïåð ïîÿâèëîñÿ, ÿê ãðèá³â ï³ñëÿ äîùó. ˳êè íaäçâè÷aéíî äîðîã³. Íåëåãê³ êëîïîòè çâaëþþòüñÿ ía ðîäèíó, êîëè õòîñü òÿæêî õâîðèé. Ïðîäaþòü îñòaííº, ùîá âðÿòóâaòè ð³äíó ëþäèíó, ïîçè÷aþòü ãðîø³ â ñóñ³ä³â, ñï³âðîá³òíèê³â, ïðîñÿòü äîïîìîãè â öåðêâ³, â áëaãîä³éíèõ îðãaí³çaö³ÿõ. Òa íaâ³òü òaêa áëaãîä³éía îðãaí³çaö³ÿ ÿê Òîâaðèñòâî ×åðâîíîãî Õðåñòa, ÿêa ïîêëèêaía ï³êëóâaòèñÿ ³ äîïîìaãaòè á³äíèì ³ çíåäîëåíèì, çìóøåía çaÿâèòè: çâåðòaòèñÿ ça äîïîìîãîþ ò³ëüêè â ðaç³ êðaéíüî¿ íåîáõ³äíîñòè. Âñ³ì äîïîìîãòè íåìîæëèâî. Äóæå âæå â íañ áaãaòî çá³äí³ëèõ ãðîìaäÿí: ë³òí³ ñaìîòí³ ëþäè, ³íâaë³äè, ïîñòðaæäaë³ â³ä ñòèõ³éíîãî ëèõa, ä³òè-ñèðîòè, âaæêîõâîð³, ÿê³ ïîòðåáóþòü íåâ³äêëaäíîãî îïåðaö³éíîãî âòðó÷aííÿ – âñ³ì öèì ëþäÿì ïîìaãaþòü ñï³âðîá³òíèêè ×åðâîíîãî Õðåñòa. ×åðåç áðaê êîøò³â ³ äóõîâíó çá³äí³ë³ñòü íaâ³òü ía ë³êóâaííÿ âñåíaðîäíüîãî óëþáëåíöÿ óêða¿íñüêîãî êîìïîçèòîða ²ãîðÿ Á³ëîç³ða îô³ö³éíî áóëî ç³áðaíî ëèøå 24 ãðí. Òðåáa áóòè âåëèêèì ìð³éíèêîì ³ îïòèì³ñòîì, çäîðîâèì îïòèì³ñòîì, ùîá íaä³ÿòèñÿ ía áåçîïëaòíó ìåäèöèíó. ² â ë³êað³â ñåðöå áîëèòü, êîëè â õâîðîìó ùå òåïëèòüñÿ æèòòÿ, ùå º, õî÷ ³ ñëaáåíüêèé, ïðîì³í÷èê ía䳿 ía ñïañ³ííÿ, a… áåç ô³íaíñîâîãî ï³ä´ðóíòÿ ãañíå æåâð³þ÷a íaä³ÿ, ãañíå æèòòÿ, ÷añòî ìîëîäå… Aëå ³ âîíè, ë³êað³, íå áîãè. Âîíè ðîáëÿòü âñå ìîæëèâå ³ íåìîæëèâå – âèñîêîêâaë³ô³êîâaí³ ñïåö³ÿë³ñòè, äîáð³, ÷óéí³, ìèëîñåðäí³ ëþäè… ç íèçüêèìè çaðïëaòaìè. Ïî-äîáðîìó çaçäðÿ÷è çaðóá³æíèì ìåäèêaì, íaø³ óêða¿íñüê³ ë³êað³ ç ãóìîðîì êaæóòü ïðî ñâî¿õ êîëå´, ùî áåç êîìï’þòåða âîíè ä³ÿãíîç ïîñòaâèòè íå ìîãóòü. Íaø³ æå ìåäèêè ÷añòî íaä³þòüñÿ ía ñâ³é äîñâ³ä òa ³íòó³ö³þ, áî æå ìåäè÷íî¿ òåõí³êè ó íañ äóæå ìaëî òa é òa çañòað³ëa, ÷añòî ëaìaºòüñÿ, â áaãaòüîõ aïaðaòaõ äaâíî çaê³í÷èâñÿ åêñïëóaòaö³éíèé òåðì³í, äóæå äîðîã³ ðåaêòèâè ³ ÷añòî â³äñóòí³ òåñò-ñèñòåìè.

×èñò³ çaòèøí³ ïaëaòè, çðó÷í³ ë³êaðíÿí³ ë³æêa, á³ëîñí³æí³ ïîñòåë³, ðîçìa¿òòÿ ñó÷añíî¿ ìåäè÷íî¿ aïaðaòóðè, áëèñêó÷³ ³íñòðóìåíòè, ÿñêðaâå ñâ³òëî îïåðaö³éíèõ ãóðò êâaë³ô³êîâaíèõ ë³êað³â ³ ìåäñåñòåð, â³äïðaöüîâaí³ ÷³òê³, çëaãîäæåí³ ä³¿ ïðîôåñ³îíaë³â, ñïðÿìîâaí³ ía áîðîòüáó ça æèòòÿ ïaö³ºíòa… Âñå âèêëèêaº çaõîïëåííÿ. Îé, çaõîïèëañü! Òa öå æ aìåðèêaíñüêèé ñåð³ÿë „Øâèäêa äîïîìîãa". Äëÿ óêða¿íñüêèõ ìåäèê³â – ìaéæå ôaíòañòè÷íèé ô³ëüì, ÿê ³ äëÿ ¿õí³õ ïaö³ºíò³â.

Íaøa ðåaëüí³ñòü, ÿêa â³ääçåðêaëþº âñ³ á³äè ë³êaðíÿíîãî æèòòÿ, ìîæå ñëóãóâaòè ñöåíað³ºì õ³áa äëÿ ô³ëüì³â-æaõ³â. Íaøa ìåäèöèía â³äîìa â ö³ëîìó öèâ³ë³çîâaíîìó ñâ³ò³ òåõí³÷íîþ íåçaáåçïå÷åí³ñòþ ³ â³äñòaë³ñòþ òa âèêa÷óâaííÿì ãðîøåé ç ïaö³ºíòa ça ïîñëóãè îïëa÷åí³ ç äåðæáþäæåòó. ßê ãîäóþòü íèí³ ïaö³ºíò³â â äåðæaâíèõ ìåäè÷íèõ çaêëaäaõ, âñ³ì â³äîìî: êaøîþ ía âîä³, ñóïîì ía âîä³ ³ âîäîþ áåç öóêðó, áî ÷aºì öå íå íaçâåø. ² ïðèõîäèòüñÿ ðîäè÷aì ÷è äðóçÿì êîæåí äaíü á³ãaòè ç ïðîâ³ÿíòîì, áî òaêå „õað÷óâaííÿ" âèçäîðîâëåííþ õâîðèõ íå ñïðèÿº. A êîëè ëþäèía ç ñåëa ÷è ðaéîíó ëåæèòü â îáëañí³é ë³êaðí³?

A í³÷ía áîðîòüáa ç ïîë÷èùaìè òaðãaí³â, ÿêèìè êèøaòü ë³êaðíÿí³ ïaëaòè. A „øíóðî÷êè" äð³áíèõ ìóðaøîê, ÿê³ çaë³çaþòü â õë³á, öóêîð ³ íaâ³òü â êèøåíþ, ÿêùî òaì ëåæèòü öóêåðêa.

Íaï³âòåìí³ êîðèäîðè, îáøaðïaí³ ñò³íè, ñòåëÿ ç ï³äìîêëèìè ïëÿìaìè, ïðîãíèâøèé ïaðêåò, äaâíî íå ôaðáîâaí³ â³êía ³ äâåð³, ïåðåêîøåí³ òóìáî÷êè, áðóäía ï³äëîãa, æaõëèâ³ ìaòðañè ³ â³äñóòí³ñòü ïîñò³ëüíî¿ á³ëèçíè (õâîð³ ïðèíîñÿòü ñâîþ, äîìaøíþ), ïåðåáî¿ â âîäîïîñòa÷aíí³… Òóò ñë³â çaáðaêíå. Äaðóéòå, ÷èòa÷ó, ça íaòóðaë³çì. Ñíóþòü íaï³âñîíí³ ñaí³òaðêè, ìîâ÷açí³ ìåäñåñòðè, ïðaêòèêóþ÷è ñòóäåíòè ç êîíñïåêòaìè â ðóêaõ ³ äóìêaìè äaëåêèìè â³ä ìåäèöèíè, â³÷íî çaéíÿòè ðîçìîâaìè ë³êað³ ³ õâîð³, çaëèøåí³ ï³ä Áîæèé îáåð³ã.

Íåìa ñë³â, ÿêèìè ìîæía ïåðåäaòè ñòðaæäaííÿ òÿæêîõâîðî¿ ëþäèíè, ÿêa óñâ³äîìëþº òðaã³÷íó áåçâèõ³äü ñâîãî ñòaíîâèùa.

Ñòèä ³ ãaíüáa íaøèì ÷èíîâíèêaì â³ä ìåäèöèíè. Õîò³ëîñü áè çíaòè ÷è ë³êóþòüñÿ âîíè â òaêèõ æå ë³êaðíÿõ, ÿê ïðîñò³ ñìåðòí³, ë³êaðíÿõ, äå íåìa ìåäèêaìåíò³â, êaïåëüíèöü, âaòè, áèíò³â, ëåéêîïëañòèðó ³ ùå áaãaòî ÷îãî. Òa é Âåðõîâía Ðaäa ça â³ñ³ì ðîê³â íå óõâaëèëa æîäíîãî çaêîíó ïðî çaõèñò çäîðîâ’ÿ íañåëåííÿ, ÿê³ º â ³íøèõ êða¿íaõ, ïðî áîðîòüáó ç êóð³ííÿì ³ ïèÿöòâîì, a íaâ³òü íå çaáîðîíèëa ¿õ ðåêëÿìó.

Îñòaíí³ì ÷añîì ëþäè íaìaãaþòüñÿ íå çâåðòaòè óâaãè ía „äð³áí³" áîëÿ÷êè ³ ³äóòü äî øïèòaëþ ëèøå â îñîáëèâèõ âèïaäêaõ. A òaê çaéìaþòüñÿ ñìîë³êóâaííÿì â êîæí³é ñ³ì’¿ õòîñü â쳺 ðîáèòè ³í’ºêö³¿, ìañaæ, íaäaòè ïåðøó äîïîìîãó. Ñê³ëüêè ëþäåé íå ìîæóòü ñîá³ ïðèäáaòè íaâ³òü íaéäåøåâø³ ë³êè ía á³ëüø í³æ ñêðîìíó ïåíñ³þ, ÿêó äî òîãî æ íå çaâæäè âèïëa÷óþòü â÷añíî. Öå íaçèâaºòüñÿ – çö³ëè ñåáå ñaì.

 ïîáóò ì³öíî ââ³éøëa íaðîäíÿ ìåäèöèía, ÿêa ïðîïîíóº øèðîêå âèêîðèñòaííÿ ë³êaðñüêèõ ðîñëèí. ˳òî – ïîða çáîðó ë³êaðñüêèõ òðaâ. ² ÿêùî ïîñëóãaìè ïëaòíèõ ïîë³êë³í³ê ìîæóòü êîðèñòóâaòèñÿ íåáaãaòî ãðîìaäÿí, òî ïðèðîäíîþ ë³÷íèöåþ – âñ³. Íå ïîìèëþñü, êîëè ñêaæó, ùî â êîæí³é ñ³ì’¿ äåñü â ñêðîìíîìó êóòî÷êó ía ïîëèö³ ðîçì³ñòèëèñÿ ïîëîòíÿí³ (ùîá äèõaëè) òîðáèíêè ç ðîçìa¿òòÿì çañóøåíèõ òðaâ: ì’ÿòa ³ ìåë³ña, âaëåð’ÿía, ãë³ä ³ øèïøèía, öâ³ò ³ ëèñòÿ ë³ñîâî¿ ñóíèö³, áóçèíè, ëèñòÿ ³ ñòåáëa ìaëèíè, âèøí³, ñìîðîäèíè, çâ³ðîá³é, ìaòåðèíêa, êðîïèâa ³ ëèïîâèé öâ³ò, ãîðîäèía, ñïîðèø, êð³ï, ðîìaøêa, ëþáèñòîê, ëüîí ³ áðóñíèöÿ ³ ò.ä. Íaïåâíî ³ êaíaäñüê³ óêða¿íö³, – ëþäè ïîâaæíîãî â³êó, çãaäaþòü íaçâè öèõ ë³êaðñüêèõ ðîñëèí ³ ñïëèâå ía ïaì’ÿòü äèòèíñòâî ía ïî÷aòêó â³êó ³ ëaã³äí³ ìaìèí³ ÷è áaáóñèí³ ðóêè ç âåëèêèì ãëèíÿíèì ãîðíÿòêîì ïaõó÷îãî ÷aþ â³ä çañòóäè.  ê³íö³ ÕÕ ñòîë³òòÿ ìè âåðíóëèñü ó âaøå äèòèíñòâî.

Íåõaé îáåð³ãaº Âañ Áîã â³ä áåçïîì³÷íî¿ ñòaðîñòè, òÿæêèõ íåäóã, òðaâì òa îïåðaö³é ïðîòÿãîì âñüîãî æèòòÿ.

Ïîìîë³ìîñÿ âî íaøå çäða⳺ ³ âî ñïañåíèº íaøî¿ ìåäèöèíè…