Þë³ÿ Âîé÷èøèí

„Êîæíå ìèñòåöòâî, ðåë³ã³éíå ÷è ñâ³òñüêå, æèâîïèñü ÷è ñêóëüïòóða, ïîåìa ÷è áóäü-ÿêa ð³÷, çðîáëåía ç ëþáîâ’þ ³ õèñòîì, º îçíaêîþ ³ ñèìâîëîì ³ñíóâaííÿ ëþäèíè, ¿¿ ïîõîäæåííÿ, ïðèçía÷åííÿ òa âaðò³ñòü ëþäñüêîãî æèòòÿ ³ ïðaö³. Âîíî ãîâîðèòü íaì ïðî çía÷åííÿ íaðîäæåííÿ ³ ñìåðòè òa ïðî âåëè÷ ëþäèíè"

                                                                                                        ²âaí Ïaâëî ²²

Öèì ãëèáîêîãî ô³ëîñîôñüêîãî çì³ñòó ìîòòîì, êaíaäñüêèé Ìóçåé öèâ³ë³çaö³¿ â Îòòaâ³ çaïî÷aòêóâaâ ñâîº ïðåñîâå ïîâ³äîìëåííÿ ïðî â³äçía÷åííÿ 2000 ðîêó ³ äâîòèñÿ÷íèõ ðîêîâèí õðèñòèÿíñòâa íîâîþ âèñòaâêîþ „Under the Sign of the Cross: Creative Expressions of Christianity in Canada" (ϳä çíaêîì Õðåñòa: òâîð÷èé âèÿâ õðèñòèÿíñòâa â Êaíaä³). Âåëè÷aâå â³äêðèòòÿ, ç ó÷añòþ ïaía Joe Geurts, âèêîíóþ÷îãî îáîâ’ÿçêè ïðåçèäåíòa êaíaäñüêîãî Ìóçåþ öèâ³ë³çaö³¿, ä-ða Áîãäaía Êëèìaøa, êóðaòîða âèñòaâêè òa õîðó Ecclesiae, ùî âèêîíóâaëè ãðèãîð³ÿíñüê³ íaï³âè, â³äáóëîñÿ â ÷åòâåð, 4 ëèñòîïaäa 1999 ð. â âåëè÷aâ³é çaë³ Grand Hall ç ó÷añòþ ïîíaä 250 çaïðîøåíèõ ëþäåé. Ïðåçèäåíò ¥èðòñ â êîðîòêîìó ñëîâ³ âèñëîâèâ çaäîâîëåííÿ, ùî Ìóçåé âñòóïèòü â íîâå òèñÿ÷îë³òòÿ òaêîþ âaæëèâîþ âèñòaâêîþ òa ñêëaâ ïðèçíaííÿ êóðaòîðîâ³ ä-ðó Êëèìaøåâ³ ³ ïîêëèêaâ éîãî äî ñëîâa.

Ä-ð Ðîáåðò Áîãäaí Êëèìaø ïðaöþº â ìóçå¿ â³ä 1963 ð., îïóáë³êóâaâ áaãaòî ïðaöü ïðî ñëîâ’ÿíñüê³ òðaäèö³¿ â Êaíaä³ ³ êåðóâaâ äîñë³äaìè äëÿ êóðaòîð³â ³ îðãaí³çaòîð³â áaãaòüîõ âèñòaâîê. Â³í º êóðaòîðîì Ñõ³äíüî-Åâðîïåéñüêî¿ ïðîãðaìè, ³ää³ëó êóëüòóðíèõ ñòóä³é êaíaäñüêîãî Ìóçåþ öèâ³ë³çaö³¿. ϳäãîòîâëÿþ÷èñü äî ö³º¿ âèñòaâêè, â³í â³äâ³äaâ Áîãîñëîâñüêó øêîëó Ãaðâaðäñüêîãî óí³âåðñèòåòó â 1992 ð. ïðîìîâëÿþ÷è äî ïðèñóòí³õ, â³í ïîð³âíÿâ âñòaíîâëåííÿ âèñòaâêè äî ïîñòaíîâêè îïåðè.  îáîõ âèïaäêaõ ïèøåòüñÿ ñöåíað³é, çáèðaºòüñÿ ì³í³-að쳺þ ñïåö³ÿë³ñò³â, òåõí³ê³â, äåçaéíåð³â òa ³íøèõ, òaê ùî îñòaòî÷íî â îðãaí³çaö³¿ ö³º¿ âèñòaâêè áðaâ ó÷añòü âåñü ìóçåé. Ìîæía ñêaçaòè, ùî äîðîãa äî ðåaë³çaö³¿ ö³º¿ âèñòaâêè áóëa ñâîºð³äíîþ ïðîùåþ ç ïåðåïîíaìè ³ íaâ³òü æåðòâaìè. Ó âèñë³ä³ ìaºìî åêëåêòè÷íó âèñòaâêó, ÿêa ïî÷èíaºòüñÿ â³ä ìaëåíüêèõ ïîøòîâèõ ìaðîê äî ñêóëüïòóð ía ïîâíèé ð³ñò, ìaéæå âñå ñòâîðåíå â Êaíaä³ ³ âçÿòå ç êîëåêö³¿ öüîãî ìóçåþ ³ ÿê òaêå ïðîïîíóº ïåðñïåêòèâó, ùî ³ëþñòðóº òaê³ òâåðäæåííÿ:

1. Õðèñòèÿíñòâî, îäía ç íaéá³ëüø ïîøèðåíèõ ñâ³òîâèõ ðåë³ã³é, ìaëî âåëèêèé âïëèâ ía íaøó êða¿íó, íaø³ ãðîìaäè ³ ía íaøå îñîáèñòå æèòòÿ, ³

2. Õðèñòèÿíñòâî ïðîäîâæóºòüñÿ â æèâèõ òðaäèö³ÿõ, ùî äaþòü íaì ÷óäîâå ìèñòåöòâî, íaäçâè÷aéíó ìóçèêó, âèçía÷íó ë³òåðaòóðó ³ íaéâaæí³øå – öå ðÿä âèïðîáóâaíèõ ÷añîì äóõîâèõ âaðòîñòåé, ñêaçaâ êóðaòîð.

Âèñòaâêa „ϳä çíaêîì õðåñòa" ðîçòaøîâaía â çaë³ ìèñòåöòâa ³ òðaäèö³é (Arts and Tradition Hall) ó ôîðì³ õðåñòa, ÿêîãî äåâ’ÿòü ´aëåð³é ãðóïóþòü åêñïîíaòè ça òåìaìè: çîðîâ³, çâóêîâ³ òa ïèñaí³ añïåêòè ïðî Áîãa. Âñ³ ïîíaä 130 ïðåäìåò³â âçÿò³ ç Ìóçåþ öèâ³ë³çaö³¿ aáî ç Âîºííîãî ìóçåþ, ìèìî öüîãî, ùî ö³ îáèäâa ìóçå¿ íå ìaþòü êîëåêö³¿ ðåë³ã³éíèõ îá’ºêò³â ÿê òaêî¿, aëå êîëåêö³¿ åòíîëî㳿, íaðîäíüîãî ìèñòåöòâa, ³ñòîð³¿, ô³ëÿòåë³ñòèêè, á³áë³îòåêè òa ìèñòåöòâa ç ÷añ³â â³éíè âêëþ÷aþòü áaãaòî ïðåäìåò³â ìèñòåöòâa íaäõíåíèõ õðèñòèÿíñòâîì. Öåé âïëèâ ñòaº çðîçóì³ëèì ó âèäó ñòaòèñòè÷íèõ äaíèõ, ía îñíîâ³ ÿêèõ 83% êaíaäö³â ïîäaþòü ñåáå õðèñòèÿíaìè.

Ó âèñòaâö³ âèäíî òaêîæ âêëaä óêða¿íñüêîãî ðåë³ã³éíîãî ìèñòåöòâa.  ´aëå𳿠Ñõ³äíüî-åâðîïåéñüêî¿ ìóçèêè ó â³ää³ë³ ï³ä íaçâîþ „Ìåëî䳿 ía ñëaâó Áîãa" ïîäaíî aæ òðè ìóçè÷í³ òâîðè ó âèêîíaíí³ õîðó Êîëå´³¿ ñâ. Âîëîäèìèða â Ðîáë³í³, Ìaí³òîáa, ÿê³ ìîæía ïðîñëóõaòè íaòèñíóâøè â³äïîâ³äíèé ´óäçèê, a ñaìå: Ìîëåáåíü äî ìåòð³ Áîæî¿, „Îò÷å íaø" êîìïîçèòîða Ì. Áåðåçîâñüêîãî ³ „Õðèñòîñ Âîñêðåñ" A. Âåäåëÿ. Òaêîæ ó â³ää³ë³ "гçäâÿí³ ï³ñí³" äèòÿ÷èé õîð ìåíîí³ò³â ç ³íí³ïå´ó âèêîíóº „Ùåäðèê, ùåäðèê" êîìïîçèòîða Ìèêîëè Ëåîíòîâè÷a, õî÷ ó ïðîãðaì³ ò³ëüêè ñêaçaíî, ùî öå óêða¿íñüêa êîëÿäêa.

Ç õóäîæíüîãî ðîçïèñó âèñòaâëåíî ³êîíè: Òåîäîða Áaðaía „Õðèñòîñ", Ìað³ÿííè Ñaâaðèí Aðõaíãåë ç çîëîòèì âîëîññÿì", ³ðè Ñåí÷óê „Ñöåíè ç æèòòÿ ñâ. Aíäð³ÿ", Äìèòða Ôaðê³âöÿ „Ðîçï’ÿòòÿ", Òaðaña Ñí³ãóðîâè÷a „Õðèñòîñ ía òðîí³". ²âaííè Ïåòðîâñüêî¿ „Ñâ. Âîëîäèìèð" ³ „Ñâ. Îëüãa", ßêîâa Ìaéäaíèêa „Çðèâaííÿ îäÿãó", ¥að³ Ðîáåðòñîía (ìèñòåöü óêða¿íñüêîãî ïîõîäæåííÿ) „Ìaòè Áîæa ç ×åíñòîõîâè".

Ç ðåë³ã³éíèõ ïèñaíü ïîêaçaíèé ìîëèòîâíèê âèäaíèé â 1900 ð. â Êèºâ³, ùî éîãî ïîäaðóâaëa Óêða¿íñüêa êaòîëèöüêa ïaðaô³ÿ ñâ. Îëüãè ³ Âîëîäèìèða ç³ Ñìîê³ Ëåéê â Aëáåðò³. Ç óêða¿íñüêîãî íaðîäíüîãî ìèñòåöòâa ïîêaçaíî òðè ïèñaíêè, ía ÿêèõ íaïèñaíî „Îò÷å íaø" óêða¿íñüêîþ, aíãë³éñüêîþ òa ôðaíöóçüêîþ ìîâaìè.

Êð³ì òîãî ó ïðîãðaì³ îðãaííî¿ ìóçèêè âêëþ÷åíî òaêîæ ³ âèùå ïîäaí³ óêða¿íñüê³ ìóçè÷í³ òâîðè, ÿê³ áóäóòü âèêîíaí³ ía îðãaí³ ç 1890 ð. Ó ñòó䳿-aòåëüº áóäóòü äåìîíñòðóâaòè ð³çí³ ôîðìè ìèñòåöòâa ëüîêaëüí³ ìèñòö³. ϳä ñó÷añíó ïîðó òaì ïîêaçóºòüñÿ ía â³äåî ðîçïèñ öåðêâè ñâ. Þða â Åäìîíòîí³ îòòaâñüêèì ³êîíîïèñöåì Ãåéêîì Øëåïåðîì, ÿêèé äåìîíñòðóº ïðîöåñ ³êîíîïèñaííÿ, ó âèñë³ä³ ÷îãî áóäå íaïèñaía ³êîía „Â’¿çä ²ñóña Õðèñòa äî ªðóñaëèìó". Áåðó÷è äî óâaãè òîé ôaêò, ùî îðãaí³çaòîðè âèñòaâêè áóëè îáìåæåí³ ò³ëüêè äî åêñïîíaò³â ç Ìóçåþ öèâ³ë³çaö³¿ òa äåùî ç Âîºííîãî ìóçåþ, ¿ì âñ³ì, a îñîáëèâî êóðaòîðîâ³ ä-ðó Êëèìaøåâ³ íaëåæèòü ïðèçíaííÿ, â ïåðøó ÷åðãó, ça â³äâaãó âçÿòèñÿ ça öåé äîñèòü êîíòðîâåðñ³éíèé ïðîºêò ³ âèâ’ÿçaòèñÿ, ía ìîþ äóìêó, äîñêîíaëî ç³ ñâîãî çaâäaííÿ. Âèñòaâêa òðèâaòèìå äî 18 áåðåçíÿ 2001 ðîêó.