Äâaäöÿòü ðîê³â òîìó, 27 æîâòíÿ 1979 ð. â ñòîëèö³ Að´åíò³íè – Áóåíîñ Aéðåñ ïîìåð ïðîôåñîð ªâãåí Îíaöüêèé, âèäaòíèé â÷åíèé, ïîë³òèê, äèïëîìaò, æóðíaë³ñò ³ aâòîð áaãaòüîõ ïðaöü. Ía æaëü, ïðî öþ íåïåðåñ³÷íó ëþäèíó â Óêða¿í³ ìaëî õòî çíaº ³ òîìó äîçâîëèìî ñîá³ áîäaé ó ê³ëüêîõ øòðèõaõ íaêðåñëèòè æèòòºâèé øëÿõ öüîãî òðóäîâèêa ía íaðîäí³é íèâ³. Ïðî ÿêîãî ãîäèòüñÿ çãaäaòè, çîêðåìa òåïåð ïðè íaÿâíîñò³ íåçaëåæíî¿ óêða¿íñüêî¿ äåðæaâè, äëÿ â³äíîâëåííÿ ÿêî¿ â³í ïðaöþâaâ óñå ñâîº æèòòÿ.

Íaðîäèâñÿ â³í 13 ñ³÷íÿ 1894 ð. ó ì³ñò³ Ãëóõîâ³, äå éîãî áaòüêè áóëè â÷èòåëÿìè.  1904 ð. âîíè ïåðå¿õaëè ía ïðaöþ äî Êaì’ÿíöÿ Ïîä³ëüñüêîãî ³ òaì ªâãåí çaê³í÷èâ ã³ìíaç³þ, a â 1912 ð. çaïèñaâñÿ ía ²ñòîðè÷íî-ô³ëîëîã³÷íèé ôaêóëüòåò Êè¿âñüêîãî óí³âåðñèòåòó. Çðaçó æ â óí³âåðñèòåòñüê³é ëaâö³ Îíaöüêèé âèÿâèâ ñâîº çaö³êaâëåííÿ óêða¿íñüêîþ ³ñòîð³ºþ ³ êóëüòóðîþ òa äîëåþ Óêða¿íè. Ç ïðèòaìaííèì éîìó çaâçÿòòÿì â³í êîìïëåêòóâaâ ñâîþ âëañíó á³áë³îòåêó ç óêða¿íîçíaâñòâa, â ÿê³é ç³áðaâ áaãaòî äæåðåëüíèõ òâîð³â äî ³ñòî𳿠Óêða¿íè (Ì. Ãaâðèëþê, 70-ð³÷÷ÿ ïðîô. ª. Îíaöüêîãî, „Íîâèé øëÿõ". ³íí³ïå´, ÷. 6, 6 ëþòîãî 1965). ßê ñòóäåíò óí³âåðñèòåòó â³í ó ñêîðîìó ÷añ³ ïðèºäíaâñÿ äî ÷ëåí³â íåëå´aëüíèõ ñòóäåíòñüêèõ òîâaðèñòâ. ² òaì çañòaëa éîãî ðîñ³éñüêa ðåâîëþö³ÿ â 1917 ð.  êâ³òí³ 1917 ð. ïî âñåóêða¿íñüêîìó íaö³îíaëüíîìó êîí´ðåñ³ â Êèºâ³ 23-ð³÷íèé ªâãåí Îíaöüêèé ðîçïî÷aâ ïðaöþ â óêða¿íñüê³é Öåíòðaëüí³é ðaä³ ÿê çaâ³äóâa÷ Ñåêðåòað³ÿòó ç ðaìåíè Óêða¿íñüêî¿ ïaðò³¿ ñîö³ÿë³ñò³â-ðåâîëþö³îíåð³â, a â òðaâí³ áóâ óâåäåíèé äî ñêëaäó Öåíòðaëüíî¿ ðaäè ïðåäñòaâíèêîì ×åðí³ã³âñüêî¿ ãóáåðí³¿.

 ÷añ³ ë³òí³õ âaêaö³é Îíaöüêèé ïåðåáóâaâ ía ×åðí³ã³âùèí³ ³ ïèñaâ ðåïîðòaæ³ äî ãaçåòè „Íîâa ðaäa" ³ âæå òîä³ â³í âèÿâèâ ñâ³é æóðíaë³ñòè÷íèé òaëaíò, äîïèñóþ÷è ïðî ïåðø³ äí³ óêða¿íñüêîãî íaö³îíaëüíîãî é îñâ³òíüîãî ðóõó â Óêða¿í³. Ïèñaâ â³í ³ ïðî íañòðî¿ íañåëåííÿ, ÿêå, ÷èòaþ÷è óêða¿íñüê³ ÷añîïèñè, íå ìîãëî çðîçóì³òè, ÷îìó „ïðåäñòaâíèêè Öåíòðaëüíî¿ ðaäè íåñïîä³âaíî âèñòóïaëè â îáîðîíó ºäíîñòè ç Ðîñ³ºþ. Òaê³ â³ñòêè, – ÿê öå â³í çãaäóâaâ ï³çí³øå, – ïðîñòî òaêè çáèâaëè ç ïaíòåëèêó ïðîâ³íö³þ ³ ì³ñöåâèõ ä³ÿ÷³â, ç îäíîãî áîêó, âîíè íå ìaëè í³êîëè âèðaçíèõ äèðåêòèâ, ùî ðîáèòè, a ç äðóãîãî, òî é ñaì³ íå çíaëè, êóäè âåñòè ðîçáóðõaí³ ñïðaãíåí³ aêö³¿ ðåâîëþö³éí³ ìañè. Ò³ ñaì³, ùî ïî÷aòêîâî, ïîâ³ðèâøè ïåðøîìó óí³âåðñaëó, áa÷èëè â Öåíòðaëüí³é ðaä³ ñâîãî ïðîâ³äíèêa, ïîòðîõè áa÷èëè, ùî âñ³ ïðîâ³äíèêè aáî òóïöþþòü ía ì³ñö³, aáî âåäóòü òî âïåðåä òî íaçaä, êèäaþòü ãó÷í³ ãañëa ³ íå äóìaþòü ¿õ çä³éñíþâaòè, ïîìaëó â³äâåðòaþòüñÿ â³ä íå¿ ³ øóêaþòü íîâèõ ïðîâ³äíèê³â" (˳òåðaòóðíî-íaóêîâèé â³ñòíèê, 1925, êí. 4, ñò. 131).

Äî îñòaíí³õ íaëåæaâ ³ Îíaöüêèé, ÿêèé íå ì³ã ïîãîäèòèñÿ ç ³äåîëîã³÷íèìè íaïðÿìíèìè ÓÏÑÐ, âèñòóïèâ ç ïaðò³¿ ³ âñòóïèâ äî Óêða¿íñüêî¿ ïaðò³¿ ñîö³ÿë³ñò³â-ôåäåðaë³ñò³â.  ïað³ ç öèì â³í ìóñ³â ïîêèíóòè ïðaöþ â ÓÖÐaä³. Aëå â ñêîðîìó ÷añ³ ça äîðó÷åííÿì Ìaëî¿ Ðaäè â ëèñòîïaä³ 1917 ð. òðè÷³ ¿çäèâ äî êaòåðèíîäaðó ³ Íîâî÷åðêañüêa ía ïåðåãîâîðè ç óðÿäaìè êîçaöüêèõ â³éñüê Êóáaí³ ³ Äîíó. Öå áóâ ïî÷aòîê éîãî äèïëîìaòè÷íî¿ ïðaö³ (Òaì æå, ñòîð. 141).

Ça ãåòüìaíñüêî¿ âëaäè â³ä³éøîâ â³ä ïîë³òè÷íî¿ ä³ÿëüíîñòè, aëå ç ïðèõîäîì Äèðåêòî𳿠ÓÍÐ âæå â ñ³÷í³ 1919 ð. â³í áóâ ïðèçía÷åíèé äî ñêëaäó óêða¿íñüêî¿ äåëå´aö³¿ ía ìèðîâó êîíôåðåíö³þ â Ïaðèæ³ ÿê ¿¿ æóðíaë³ñò. Aëå ó Øâaéöa𳿠éîìó çaáîðîíåíî â’¿çä äî Ôðaíö³¿ ³ â³í ÷åðåç ï’ÿòü ì³ñÿö³â ïðaöþâaâ ó Ëüîçaíí³ ³ äðóêóâaâ ñâî¿ ïóáë³öèñòè÷í³ ñòaòò³ â æóðíaë³ L’Ukraine, ÿêèé âèäaâaâ óêða¿íñüêèé ïîë³òè÷íèé ä³ÿ÷ ³ æóðíaë³ñò Âîëîäèìèð Ñòåïaíê³âñüêèé. Òaê çaì³ñòü Ïaðèæa â æîâòí³ 1919 ð. Îíaöüêèé îïèíèâñÿ â Ðèì³ ó ñêëaä³ óêða¿íñüêî¿ äèïëîìaòè÷íî¿ ì³ñ³¿ ÿê ãîëîâa ¿¿ Ïðåñîâîãî áþða ³ ðåäa´óâaâ ÷añîïèñ ³òaë³éñüêîþ ìîâîþ La voce del’Ukraina – Ãîëîñ Óêða¿íè (ªâãåí Îíaöüêèé. Ìaëa óêða¿íñüêa åíöèêëîïåä³ÿ, Áóåíîñ Aéðåñ, íaêë. Aô³í³ñòðaòóðè ÓAÏÖ â Að´åíò³í³, 1959, ñòîð. 2144). Òîä³ â³í íå äóìaâ, ùî âëañíå â Ðèì³ éîìó äîâåäåòüñÿ ïðîæèòè aæ äî áåðåçíÿ 1947 ð. Çãîäîì, ÿê óñ³ ñòaðø³ óêða¿íñüê³ äèïëîìaòè ïîâè¿æäæaëè, áî íå áóëî ãðîøåé, â³í î÷îëèâ óêða¿íñüêó äèïëîìaòè÷íó ì³ñ³þ ³ ïðaöþâaâ òaì aæ äî ¿¿ ë³êâ³äaö³¿ â ëèïí³ 1922 ð.

Öåé ïåð³îä ç éîãî æèòòÿ â³í äóæå äîêëaäíî ïðåäñòaâèâ ó ñâîºìó òâîð³ – ùîäåííèêó ï.í. „Ía ïîõèë³é ïëîù³; çaïèñêè æóðíaë³ñòa ³ äèïëîìaòa", ÿêèé ïîÿâèâñÿ ó äâîõ ÷añòèíaõ ó âèäaâíèöòâ³ „Äí³ïðîâa õâèëÿ" (Ìþíõåí, 1964-1969).

Ç ë³êâ³äaö³ºþ ì³ñ³¿ äîâåëîñÿ øóêaòè ³íøîãî çaéíÿòòÿ, ùîá ïðîæèòè, áî âåðòaòèñÿ äî îêóïîâaíî¿ á³ëüøîâèêaìè Óêða¿íè â³í íå çáèðaâñÿ. Âëañíå òîä³ â³í âñòaíîâèâ êîíòaêòè ç óêða¿íñüêèìè ÷añîïèñaìè â Ãaëè÷èí³ ÿê „Ä³ëî" ³ „Íîâèé ÷añ", „Ñâîáîäa" â Äæåðç³ Ñèò³ (ÑØA) òa „Óêða¿íñüêèé ãîëîñ" ó ³íí³ïå´ó (Êaíaäa), ÿê³ ïëaòèëè éîìó íå âèñîê³ ãîíîðaðè ça éîãî äîïèñè.  ì³æ÷añ³ Îíaöüêèé çáèðaâ ð³çí³ ìaòåð³ÿëè äî óêða¿íñüêî¿ åíöèêëîïå䳿 òa äî óêða¿íñüêî-³òaë³éñüêîãî ñëîâíèêa é óòðèìóâaâ çâ’ÿçêè ç âèñîêîïîñòaâëåíèìè îñîáaìè ç ³òaë³éñüêîãî óðÿäó, ÿêèõ ³íôîðìóâaâ ïðî óêða¿íñüê³ ñïðaâè â³í ñaì, a ï³çí³øå ³ Ïðîâ³ä ÎÓÍ.

Ó 1929 ð. Îíaöüêèé ïðèºäíaâñÿ äî óêða¿íñüêîãî íaö³îíaë³ñòè÷íîãî ðóõó ³ ð³ê ï³çí³øå, ïîçíaéîìèâøèñü ³ç ïîëê. ªâãåíîì Êîíîâaëüöåì, ãîëîâîþ Ïðîâîäó Îðãaí³çaö³¿ óêða¿íñüêèõ íaö³îíaë³ñò³â, ñòaâ îäíèì ³ç éîãî íaéáëèæ÷èõ äîðaäíèê³â ³ ïðåäñòaâíèêîì ÎÓÍ â ²òa볿. Ç 1930 ð. Îíaöüêèé äîïèñóâaâ äî ³äåîëîã³÷íîãî îðãaíó ÎÓÍ „Ðîçáóäîâa íaö³¿", ùî âèõîäèâ ó Ïðaç³ â³ä 1928 ð. äî 1934 ð. ³ â³í âèÿâèâñÿ îäíèì ³ç ³äåîëîã³â óêða¿íñüêîãî íaö³îíaë³çìó ïîðó÷ ³ç Þë³ÿíîì Âaññèÿíîì, Äìèòðîì Aíäð³ºâñüêèì òa ³íøèìè. Âåëèêó ä³ÿëüí³ñòü ðîçâèíóâ Îíaöüêèé ó ÷añ ïaöèô³êaö³¿ Ãaëè÷èíè, êîëè öþ ñïðaâó ðîçãëÿäaëè â Ë³ç³ ó Æåíåâ³. ²ç ïî÷aòêîì Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿ â³éíè ïðîô. Îíaöüêèé ñòaâ çâ’ÿçêîâèì ì³æ ÎÓÍ â Åâðîï³ òa â îáèäâîõ Aìåðèêaõ ³ âñÿ ïîøòa äî ³ ç Aìåðèêè ïåðåõîäèë ÷åðåç íüîãî (²âaí Áîäíaðóê, Ó 80-ð³÷÷ÿ ïðîô. ªâãåía Îíaöüêîãî, „Óêða¿íñüêå ñëîâî", Ïaðèæ, ÷. 1981). Ça çañëóãè ó âèçâîëüí³é áîðîòüá³ óêða¿íñüêîãî íaðîäó ía VI-ìó Âåëèêîìó çáîð³ óêða¿íñüêèõ íaö³îíaë³ñò³â ó 1965 ð. ïðîô. ª. Îíaöüêîãî îáðaíî ñåíaòîðîì ÎÓÍ.