Ï’ÿòa ãîäèía ðaíêó. Âæå ñâ³òÿòüñÿ â³êía áaãaòîïîâåðõîâèõ æèòëîâèõ áóäèíê³â, ç â³ä÷èíåíèõ â³êîí ëóíaº áaäüîða ìóçèêa, ía áaëêîí³ ñóñ³ä çaéìaºòüñÿ ðóõaíêîþ, ñìa÷íî ïaõíå ñí³äaíîê, äîíîñèòüñÿ aðîìaò ðaíêîâî¿ êaâè. Äâ³ðíèêè ía âóëèö³ âæå äaâíî ïåðåãóêóþòüñÿ, øaðêaþ÷è ì³òëaìè; äçåëåíêîòÿòü òðaìâa¿, ï³äáèðaþ÷è ïañaæèð³â, ÿê³ ïîñï³øaþòü ía çaâîäè, ôaáðèêè. Ía ðîáîòó, ía ðîáîòó! Aëå öå íå ñüîãîäåííÿ, öå íîñòaëüã³÷í³ ñïîãaäè êîëèøí³õ ïåðåäîâèê³â ïðaö³, ïåðñïåêòèâíèõ ³íæåíåð³â, ñïåö³ÿë³ñò³â, ïðîôåñ³îíaë³ñò³â. Âñ³ âîíè ïîïîâíèëè ðÿäè að쳿 áåçðîá³òíèõ.

Òåïåð ì³ñòî ïðîáóäæóºòüñÿ ï³çíî. Ðaíî-âðaíö³ áðîäÿòü ò³ëüêè çãîðáëåí³ ïîñòaò³ áåçäîìíèõ á³äíÿê³â â ía䳿 çíaéòè â áaêaõ äëÿ ñì³òòÿ ùîñü ¿ñòèâíå, aáî, ÿêùî ïîâåçå, ê³ëüêa ïóñòèõ ïëÿøîê, ça ÿê³ ìîæía áóäå âèðó÷èòè ê³ëüêa êîï³é÷èí ía õë³á. Îêðåìî âèáèðaþòü ç ñì³òòÿ ³ âèêèíóò³ ñòað³ ãaçåòè ³ âñå êaðòîííî-ïaïåðîâå. Öåé ìîòëîõ òåæ ìîæía áóäå çäaòè ça êîï³éêè. Òðåáa ñêaçaòè, ùî â Óêða¿í³ (a ìîæå öå ò³ëüêè òaê ó íaøîìó ì³ñò³?), í³õòî ñì³òòÿ íå ñîðòóº (òaê, ÿê öå ðîáëÿòü â Êaíaä³), a âñå çâaëþºòüñÿ ó âåëèê³ â³äêðèò³ áaêè, ÿê³ ñòîÿòü ó ãëóõîìó êóò³ âóëèö³ ³ âíî÷³ òaì ãîñïîäaðþþòü ùóðè, a ïîò³ì âæå áðîäÿ÷³ ñîáaêè ³ áðîäÿ÷³… ëþäè. Íåãîëåí³ ÷îëîâ³êè ìîæóòü òåìíîãî ðaíêó ïåðåïèíèòè îäèíîêîãî ïåðåõîæîãî ³, äèõíóâøè â÷îðaøí³ì ïåðåãaðîì, „ïîïðîñèòè" ía ñèãaðåòè ³ âèïèâêó.

A ðaíîê â òðaäèö³éí³é ñ³ì’¿ ïî÷èíaºòüñÿ ç ïåðåôðaçîâaíîãî êëañè÷íîãî: „Áóòè ÷è íå áóòè?" – „áóäå ÷è íå áóäå…" âîäa â êðaí³?

– ª! Õîëîäía! Óða! ª! Ãaðÿ÷a! Óða! Óða! ª! Õîëîäía ³ ãaðÿ÷a! Óða! Óða! Óða! Ðaíêîâèé äóø òðåáa ïðèéíÿòè â òåìï³, áî êîëè ðîçí³æèòèñü ³ ðîçòÿãíóòè çaäîâîëåííÿ, òî º ïåðñïåêòèâa çaëèøèòèñü ç íaìèëåíîþ ñïèíîþ. Aëå çaïañëèâa ãîñïîäèíÿ òðèìaº â âaíí³é ê³ìíaò³ áaíÿê âîäè ë³òð³â òaê ía 40. Öå òðîõè ðÿòóº â³ä ïîâíî¿ çañóõè.

Ãîòóþ ñí³äaíîê, ñëóõaþ÷è ïî ðaä³î ðaíêîâ³ íîâèíè. Ñí³äaíîê ïî-aíãë³éñüêîìó âað³ÿíò³: „Îâñÿíêa, ñåð!" aáî êaíaïêè ÷è ÿºøíÿ. ×îðía êaâa aáî ÷aé. Ñ³ê – ðîçê³ø! ijòÿì äî øêîëè â ðaíåöü ïîëîæèòè êaíaïêó ïëþñ ÿáëóêî. Êîëè øêîëa áëèçüêî, òî ä³òè éäóòü ñaìîñò³éíî, ÿêùî æ äaëåêî, òî õòîñü ç áaòüê³â ñóïðîâîäæóº. Îñòaíí³ íañòaíîâè ä³òÿì ³ ÷îëîâ³êîâ³, ëåãêèé ìaê³ÿæ ³ øâèäêîþ õîäîþ ía âóëèöþ.

Ía âóëèö³ âæå ðaííÿ âåñía: íåáî âêðèòå õìaðaìè, äîù³, ìîêðèé ñí³ã, çÿáêî ³ ëþäè âèãëÿäaþòü ïîõìóðèìè. Çaéìaþ ÷åðãó äî ãaçåòíîãî ê³îñêó. Õî÷ ëþäè âæå ïîë³òèêîþ ñèò³ ïî ãîðëî, aëå öÿ ÷åðãa ça ãaçåòaìè, æóðíaëaìè – ñí³äaíêîì äëÿ ðîçóìó – ðaäóº. Äÿêóâaòè ìîæíîâëaäöÿì ì³ñòa, òåïåð ìaºìî áaãaòî òðaíñïîðòó – ìaðøðóòí³ òaêñ³ ía 14 - 20 ÷îëîâ³ê. Aëå â ÷añè ï³ê â íèõ íaáèâaºòüñÿ âñ³ 30 îñ³á. Ïî äîðîç³ ìaøèíó çóïèíÿº ïîë³öaé ³ ëåãêî áåðå ïðîòÿãíóò³ ó â³äêðèòå â³êíî 10 ãðí. Òaê çâaíîãî "øòðaôó ça ïåðåâaíòaæåííÿ". ͳùî òaê íå çáëèæóº ëþäåé, ÿê ãðîìaäñüêèé òðaíñïîðò: â ò³ñíîò³ òa íå â êðèâä³.

Âèõîäæó á³ëÿ áaçaðó, ùîá ïðèêóïèòè ùîñü ía âå÷åðþ.  êðaìíèöÿõ, â ãañòðîíîìaõ òåïåð º âñå ³ äëÿ âñ³õ âèñòa÷aº.  äîðîãèõ ñóïåðìaðêåòaõ º á³ëüøå, í³æ òðåáa, òa ö³íè „êóñaþòüñÿ". Aëå íaéá³ëüøa òîðã³âëÿ ía áaçað³. Òóò íaéíèæ÷³ ö³íè. Ñåëÿíè, ÿê³ ïðèâåçëè ñâ³é êðaì (a öå ìîëîêî, ìañëî, ñèð, ñìåòaía, ì’ÿñî, îâî÷³, ôðóêòè, ãðèáè), ðaäî óñòóïaþòü ê³ëüêa êîï³éîê â ö³í³, ùîá ïîñêîð³øå ïðîäaòè. ͳêîëè íå òîðãóþñÿ ía áaçað³, êîëè áa÷ó îò³ íaòðóäæåí³ â ìîçîëÿõ ðóêè, ïîðåïaí³ â³ä õîëîäó, çìîðøêóâaò³ îáëè÷÷ÿ, âèáèò³ ç-ï³ä õóñòêè ïañìa ñèâîãî âîëîññÿ. ß çíaþ, ÿêèì òðóäîì âèðîñòèëè ñåëÿíè ñâ³é õë³á. Öå ðóêè ³ ìî¿õ áaòüê³â, ÿê³ æèâóòü â ñåë³ ³ ïðaöþþòü ía çåìë³. Ðîáëþ íåâåëèê³ ïîêóïêè. Äî ïî÷aòêó ðîáî÷îãî äíÿ ùå çaëèøaºòüñÿ òðîõè ÷añó.

Ía ìîºìó øëÿõó õðaì ñâ. Aíäð³ÿ. ³ä÷èíåí³ äâåð³, íå ìîæó íå çaéòè. Ñëóæáa Áîæa âæå çaê³í÷èëañÿ ³ â³ðóþ÷³ âæå ðîç³éøëèñÿ. Aëå áaãaòî ùå ëþäåé, òaêèõ ÿê ÿ, â ÿêèõ â³÷íî íå ìaº ÷añó, çaõîäÿòü â öåðêâó ïîìîëèòèñÿ.  êîæíîãî ñâîÿ á³äa, ñâîº æèòòÿ ³ â êîæíîãî ñâîÿ ìîëèòâa ³ íaä³ÿ ía Áîãa. ϳä öåðêâîþ ñòîÿòü ç äåñÿòîê æåáðaê³â ç ïðîñòÿãíóòèìè ðóêaìè, ñòîÿòü ía êîë³íaõ ía áðóê³âö³. Ïåðåä êîæíèì îáðaçîê ³ ìèñî÷êa, â ÿêó âæå ÿêañü äîáða äóøa êèíóëa ê³ëüêa êîï³éîê. Ö³ ë³òí³ ëþäè ïåðåæèâaþòü òðaãåä³þ á³äíîñòè, çëèäåííîñòè, êîëè òðåáa ïðîñèòè ía êóñîê õë³áa. Òèñÿ÷³ ëþäåé ñüîãîäí³ ïðîñÿòü ìèëîñòèíþ, áîìæóþòü, ïîêèíóò³ ³ çaáóò³ âëañíèìè ä³òüìè ³ äåðæaâîþ.

×añó äî ïî÷aòêó ðîáîòè âæå çîâñ³ì ìaëî, çaõîäæó, í³, âòèñêóþñÿ â ïåðåïîâíåíèé òðaìâaé. Ïî âaãîíó, ïðîòèñêóþ÷èñü ì³æ ëþäüìè, ïðîáèðaþòüñÿ äâîº ä³òåé – òðüîõ ³ øåñòè ðîê³â ç ïðîñòÿãíóòèìè ðóêaìè. Âîíè ñï³âaþòü ï³ñíþ, ïðîñëaâëÿþ÷è Áîãîðîäèöþ ³ æaë³áíî ïðîñÿòü ãðîø³. Ñåðöå ç æaëþ ñòèñêaºòüñÿ, êîëè áa÷èø òaêó êaðòèíó. Ïîäaºø ìèëîñòèíþ, õî÷a çíaºø íaïåâíî, ùî ïðîñÿòü âîíè íå äëÿ ñåáå, a ïðaöþþòü ía ñâî¿õ ãîðå-áaòüê³â – aëêîãîëèê³â, íaðêîìaí³â. Òa ðóêa ñaìa òÿãíåòüñÿ äî ñóìî÷êè, ÿêó òðèìaþ ïåðåä î÷èìa. Ó ïåðåïîâíåíîìó òðaìâa¿ ïîâíî ëþäó. Äð³áí³ çëîäþæêè âæå âñòèãëè íå â îäíîãî çaäóìaíîãî ïañaæèða „ïåðåâ³ðèòè" âì³ñò êèøåíü, ðîçð³çaòè ïîë³åòèëåíîâèé ïaêåò â ía䳿 âêðañòè á³ëüø-ìåíø ö³ííå, aáî â³äêðèòè ñóìî÷êó ³ âèòÿãíóòè ãaìaíåöü. Êèøåíüêîâ³ çëî䳿 äóæå ëþáëÿòü ïîâí³ òðaìâa¿ ³ òóðèñò³â, ÿê³ ìèëóþòüñÿ aðõ³òåêòóðîþ ³ êðaºâèäaìè ì³ñòa.

A â òðaìâa¿ íå âùóõaþòü ðîçìîâè äîâêîëa ïîäîðîæ÷aííÿ ö³í ía õë³á, ìaéáóòíº ï³äâèùåííÿ òaðèô³â ía ãaç, âîäó, îïaëåííÿ, ïëaòè ça òåëåôîí, ïîäîðîæ÷aííÿ êâèòê³â ía çaë³çíè÷íèé òðaíñïîðò. Ìî¿ ïîïóòíèêè ïðÿìóþòü ía ì³òèí´, îðãaí³çîâaíèé ì³ñöåâèìè íaö³îíaëüíî-ïaòð³îòè÷íèìè îðãaí³çaö³ÿìè. Á³ëÿ ïaì’ÿòíèêa Òaðañîâ³ Øåâ÷åíêó þðáa ëþäåé ñòaðøîãî ïîêîë³ííÿ ç ãañëaìè: „Ñïî÷aòêó – âèñîê³ çaðïëaòè ³ ïåíñ³¿, a ïîò³ì âèñîê³ ö³íè!" ßê áîëÿ÷å ça öèõ ëþäåé ïîõèëîãî â³êó, ÿê³ âñå ñâîº æèòòÿ, âñ³ ñèëè â³ääaëè ía ðîçáóäîâó ð³äíî¿ êða¿íè. A îñîáëèâî ça ðåïðåñîâaíèõ, ïîë³òâ’ÿçí³â, âåòåðaí³â â³éíè ³ ïðaö³, êîòð³ íèí³ íå ìaþòü íaëåæíî¿ óâaãè ³ äîïîìîãè â³ä ïîìîëîä³ëî¿ âëaäè. ßê áîëÿ÷å, ÿê ïðèêðî…

Ìî¿ ðîçäóìè ïåðåáèâaº òèõèé ãîëîñ: „Ïaí³, êóï³òü ïðîë³ñêè". Íaäâîð³ ùå çèìa, a â ðóêaõ â çaêóòaíî¿ ïî ñaì³ î÷³ â ãðóáó õóñòêó æ³íêè – áóêåòèêè í³æíèõ á³ëèõ äçâ³íî÷ê³â – ï³äñí³æíèê³â òa ñèíüîîê³ ïðîë³ñêè. Ùå ñí³ã ëåæèòü, a ía ñâ³ò áîæèé ç’ÿâëÿþòüñÿ ïåðø³ â³ñíèêè âåñíè. Òåïë³øaº ía äóø³, êîëè áåðó â ðóêè ìaëåíüêå á³ëî-ãîëóáå ÷óäî, äáaéëèâî îáêëaäåíå ÿëèíêîâîþ çåëåííþ. Ñêîðî âåñía! Âîía â³ùóº îíîâëåííÿ â ïðèðîä³ ³ ÷åêaºø â³ä æèòòÿ ÷îãîñü ðaä³ñíîãî, íåçä³éíåííîãî. Ðîáîòa íå ïðèíîñèòü í³ âåëèêîãî çaäîâîëåííÿ, í³ âåëèêèõ ãðîøåé. Òa äîáðå, ùî º ðîáîòa, áî îô³ö³éíèé ïðîãíîç ïðî ð³âåíü áåçðîá³òòÿ äóæå íåîïòèì³ñòè÷íèé î÷³êóºòüñÿ, ùî ça ð³ê ê³ëüê³ñòü ëþäåé áåç ïîñò³éíîãî ì³ñöÿ ðîáîòè çðîñòå á³ëüøå, í³æ óäâ³÷³ é ñòaíîâèòèìå 2,7 ìëí. Íañïðaâä³ îáñÿã³â ïðèõîâaíîãî áåçðîá³òòÿ ñüîãîäí³ íå çíaº í³õòî. Ëþäåé â³äïðaâëÿþòü â áåçñòðîêîâ³ íåîïëa÷óâaí³ â³äïóñòêè, aáî ïðaöþþòü ê³ëüêa ãîäèí ía äåíü ça ï³â-ñòaâêè, aáî ñêîðî÷åíèé ðîáî÷èé òèæäåíü, äåíü ³ ò. ä.

Ç ðîáîòè ïîñï³øaþ äîäîìó. Çíîâó ïåðåïîâíåíèé òðaíñïîðò òa íaï³âîñâ³òëåíîþ âóëèöåþ ñêîðèì êðîêîì äî ï³ä’¿çäó áóäèíêó. Ía êîæíîìó ïîâåðñ³ ÷añ â³ä ÷añó õòîñü âèêðó÷óº åëåêòðîëaìïî÷êè.  ïîòåìêaõ äîáèðaþñü äî äâåðåé ñâ êâaðòèðè. Ç-ï³ä í³ã øóãaþòü äâa áåçäîìí³ êîòè. Âîíè çëÿêaëèñü ìåíå, a ÿ ¿õ. Ó ñóñ³äêè çaãaâêaëè ñîáaêè. Âîía òðèìaº òðîº ïñ³â â îäíîê³ìíaòíîìó ïîìåøêaíí³, ïëîùåþ 30 êâ. ì. Ía íèí³ âñå. Âñ³ ñòðaõè ïîçaäó. ß âäîìa! Ãîñòèíö³ äëÿ ä³òåé ³ ðaä³ñíå: „Äaëè çaðïëaòó!" ͳ, íå äaëè, çaòðèìaëè çíîâó ía ì³ñÿöü. ßê ïîä³ëèòè öþ ì³çåðíó çaðïëaòíþ, ùîá ³ ä³òÿì ía öóêåðêè ³ ÷îëîâ³êîâ³ ía ïèâî, ÿê çðîáèòè òaê, ùîá ñ³ì’ÿ áóëa íaãîäîâaía, çaäîâîëåía, ïîñì³õaëañÿ ³ íå âòðaòèëa ñìaêó äî æèòòÿ? Âèêðó÷óºøñÿ, ÿê ìîæåø… ѳì’ÿ â çáîð³. Ïîïåðåäó – âå÷åðÿ. Ïåðåõîïèâøè ía ðîáîò³ áóòåðáðîä, äî âå÷îða íaãóëÿºø äîáðèé aïåòèò. ² õî÷ õðèñòèÿíñòâî òâåðäèòü, ùî îáæèðñòâî – ãð³õ, a ÿêùî ãð³õ, òî ãð³øèìî ìè êîæåí âå÷³ð. A ùå êîëè: „Òðåáa!" – äëÿ çíÿòòÿ ñòðåñó, òî ï³ñëÿ ÷aðî÷êè-äðóãî¿ ³ aïåòèò ïîäâ³éíèé. Ç âaæêèì øëóíêîì, ïðèë³ãøè á³ëÿ òåëåâ³çîða, çañèíaþ ï³ä âå÷³ðí³ òåëåâ³ç³éí³ íîâèíè. Ùañòÿ, ùî ä³òè ñaìîñò³éí³ ³ â÷aòüñÿ äîáðå. ² ñíèòüñÿ ìåí³ êaçêîâa ïîëÿía ç ñèíüîîêèìè ïðîë³ñêaìè, í³æíî-á³ëèìè ï³äñí³æíèêaìè, a ïîñåðåä ïîëÿíè âåñåëî ñì³þòüñÿ ùañëèâ³ ä³òè, ùañëèâ³ ëþäè… Äîáðî¿ äîë³ âaì, ëþá³ ìî¿ êðaÿíè…